-Nepali Vezüv Yanardağı:
Napoli şehri İtalya’nın yaklaşık olarak 14 km doğusunda yer alan Vezüv Yanardağı, Dünya’nın en tehlikeli aktif yanardağlarından biri olarak bilinir.
Pompei halkı cinsel sapkınlığa dalmış yaptıkları ahlaksızlıklarının ise haddi hesabı yoktu. Pompei şehri, Roma İmparatorluğu’nun sembol kentlerinden biriydi. Roma İmparatorluk krallık tahtinda Caligula oturduğu bir dönem yaşanmaktaydı. Genellikle Romalı generaller ve üst sınıfı oluşturan aristokratlar tatil için Pompei'ye gelip burada ağırlanıyorlardı. Asilzadeler buraya gelerek eğlenip fuhuşa dalmışlardı. Eedepsizliklerinin ise haddi hesabı yoktu. Şehir halkının yaklaşık %40’ı kölelerden oluşuyordu.
1748 yılında tesadüfen bulunan şehir arkeologların başlattıkları kazılar 1860 yılanda tamamlandığında kentin ihtişamlı yapısı ortaya çıkmıştı. Muhteşem caddelere sahip olan kentin 7 kapısı vardı. Kentte üstün sınıfa ait özel evler vardı ve kent duvarlarla çevriliydi. Mimari bakımdan oldukça muazzam yapılan bu şehir, bir liman şehri olması nedeniyle zenginleşmiştir. Yemek zevkini daha çok yaşamak için yediklerini kaz tüyü ile kusturur, sonrasında yemeyin tadını ve zevkini almak için tekrar yemek yerlerdi.
Patlama günü normal hayat devam etmekteydi ve hava her günkünden biraz daha boğucuydu... Felaket gününün sabah vaktinde Pompei şehri hafif depremle sallanmıştı. Bu sarsıntı fazla önemsenmemişti. 79 yılının sonbaharı yaşanmakta, şehir nüfusunun 3,4 katı kadar da tacir, tüccar ve eğlenmeye gelen misafirleri vardı. Bir anda korkunç bir gümbürtüyle patlayan Vezüv yanardağı, Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombasının 100.000 katı daha büyük termal enerji açığa çıkararak kısa bir süre içerisinde tüm Pompei'yi toplu bir mezarlığa dönüştürmüştür. Vezüv Yanardağı, 33 km yüksekliğe kadar ölümcül aşırı ısıtılmış lav külleri ile birlikte gaz bulutu kusmuştu. Bu dağ korkunç patlamayla birlikte erimiş kayalar, toz haline gelmiş süngertaşları, saniyeler içinde 1,5 milyon ton sıcak külü şehrin üzerine ve gökyüzüne püskürterek bir anda 16 bin insan kızgın lav ve küllerin altında taşlaştırmıştır.
Lavların altından çıkan figürler oldukça korkutucu ve ürpertici bir durumdu. Soylular, köleler, çocuğuna sarılmış anneler, vatandaşlar, hayvanlar hepsi ölüm anındaki şekilleriyle üzerlerine 6 ile 7 metre kalınlığında kül ve lav yağmıştı.
''Edepsizliğe'' düşkünlüğü ile bilinen Pompei Şehri çok korkunç bir felaket yaşayacaktı. Hemen yanı başlarındaki yanardağ etrafındaki 18 kilometrelik bir alanı küle çevirerek içindeki canlılar ile birlikte yutmuştu. Korkunç patlamada sağ kurtulanlar paniğe kapılarak limanlara doğru koşmaya başladılar. Limana doğru koşanları başka bir sürpriz felaketi daha bekliyordu… Deniz kabarmıştı, azgın dalgalar gemileri lavlara doğru sürüklüyordu. Zaten gökten de iri kum taneleri şeklinde kızgın taş yağmuru ve ateş topu şeklinde kor halinde başlarına yağmaktaydı. Vezüv öylesine kuvvetli püskürmüştü ki kül bulutları, Anadolu, Suriye hatta Mısır'a kadar ulaşmıştır.
İtalya'daki Bari Üniversitesi ve Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü (INGV) ile İngiliz Jeolojik Araştırma Kurumu (BGS) tarafından yapılan araştırmaya göre, MS. 79 yılındaki yanardağ patlamasının ardından Pompei kenti kısa sürede taşlaşmış lav parçaları, kül, gaz ve toz bulutu altında kalmıştır. Jeologlara göre cesetlerin taşa dönmelerinin sebebi ise yanardağın püskürttüğü kaynar halindeki volkanik tuzun sertleşmesi ile kalıp oluşturmuş, zamanla içeride vücudun içi çürümüş dışı ise kömürleşerek taşlaşmıştır.[1]
Bu taşlaşmış insan kalıpların hepsi günümüzde Napoli'deki müzede sergilenmektedir. Bölge, Unesco tarafından Dünya Tarih Miras’ı kapsamında koruma altına alınmış olup ziyaretlere açık müze haline getirilmiştir. Ne yazık ki bu olayın vahşetinden ders alan çok çok az insan var.
Vezüv yanardağı yaklaşık 1550 yıl sonra 1631 yılında bu defa patladığında ise 4.000 kişinin ölümüne neden olmuştur.
-Etna yanardağı:
İtalya’da Etna’nın bilinen ilk büyük patlaması MÖ 1500’de,
Nevado Del Ruiz dağı: 1845 yılında patlamasında çok sayıda insan hayatını kaybetmişti.
[1] BBC NEWS, 2021, “Pompeii, yanardağ patlamasında 15 dakika içinde yok oldu”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56497344, Erişim:2 Ekim 2022