Avrupa Tarihi (1300-1600), Papa ve Kilise,Haçlı Seferleri

 

    Batı Roma imparatorluğu'nun yıkılmasından sonra derebeylikler (feodalite) kurulunca siyasal idare parçalanmış ve papanın gücü artmıştır.

   Orta Çağ'da Hıristiyanlık; Katolik ve Ortodoks mezheplerine ayrılmıştı. Katolik mezhebinin dini lideri Roma'da oturan Papa, Ortodoks mezhebinin dini lideri ise İstanbul'da oturan Patrik idi. Bizans İmparatorunun etkisinde kalan Ortodoks Kilisesi, siyasal ve ekonomik alanlarda etkili olamazken, karşısında güçlü bir siyasal otorite bulunmayan Katolik Kilisesi; siyasal, dinsel ve ekonomik alanlarda güçlenmiştir.

Katolik Kilisesi'nin güçlenmesinde;

Papa'nın Avrupa krallarına taç giydirerek krallık­ları onaylaması,

^--Siyasal yapının parçalanması, Skolastik düşüncenin yaygınlaşması,

-Kilisenin dinden çıkarma (aforoz), bir bölgede yaşayanları dinsel faaliyetlerden men etme (enterdi) ve para karşılığında günah çıkarma ve bunun karşılığında af kağıdı verme (endüljans) yetkilerinin bulunması etkili olmuştur.

Kilisenin,  Hâkimiyetinde toprakların bulunması,

-Haçlı Seferlerini düzenlemesi,

- Kralları aforoz etme yetkisinin bulunması,

-Papa'nın krallara taç giydirmesi

                siyasal bir güç olduğunun kanıtıdır.

 Kilise ve papanın güçlenmesinden dolayı Orta Çağ'da kurulan devletlerin çoğunda hükümdarlar egemenliklerini dine dayandırmışlardır. Ortaya çı­kan laik olmayan devlet anlayışında din adamları devlet yönetiminde etkili olmuşlardır.

" Orta Çağ'da, Katolik Kilisesi geniş topraklara sahip olmuş ve ekonomik yönden güçlenmiştir. Haçlı Seferlerinden sonra Avrupa'da özgür düşünce ortamı oluşmuş ve Avrupa topluluklarında Katolik Kilisesi'ne bağlılık azalmaya başlamıştır.

     Orta Çağ Avrupa’sında Katolik Kilisesi, dini hakların yanı sıra dünyevi haklara da sahipti. Düşünce alanlarında, kilisenin koyduğu kurallar geçerliydi ve bunlara aykırı düşünceleri dile getirmek mümkün değil­dir. Bu durum kişisel yaratıcılığın ön plana çıkmasını engellemiştir.

FEODALİTE (Derebeylik)

     Feodalite, Orta Çağ'da Avrupa'yı siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel açılardan etkileyen bir yöne­tim biçimidir. Toprak egemenliğine dayalı federal bir yönetim sistemiydi. Feodalite sisteminin özü ülkenin birçok yönetim birimine ayrılmasıdır. Buna göre kral ülkeyi büyük kontluklara, bunları da daha küçük yönetim birimlerine ayırır, bu yönetim birimlerine bir takım imti­yazlarla soyluları atardı.

    Feodalite sisteminde; halk ile yöneticiler arasında karşılıklı bir anlaşma yapılırdı. Buna göre; halk bağ­lılık yemini ederek derebeyinin himayesine girer ve buna karşılık de­rebeyi de halkın güvenliğini sağlayacağına söz verirdi. Bu anlaşmadan sonra soylular, köylülerin top­rakları işlemesine izin veriyorlardı.

Feodalite rejiminde Avrupa toplumu farklı hak ve ayrıcalıklara sahipti.  Feodalite sisteminde halk;

-soylular,

-rahipler,

-burjuvalar

-köylüler

- ve serfler (köleler, hiçbir hakları yoktu)

                     olmak üzere dört sınıfa ayırmıştır.

Avrupa'da feodalite rejiminin doğması ve gelişmesinde;

-Kavimler Göçü'nden sonra Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla Avrupa'da otorite boş­luğu doğması

-Batı Roma imparatorluğu'nun yıkılmasından sonra kurulan krallıkların güçlü yönetimler oluş­turamaması   

-Sahipsiz kalan halkın güçlü kimselerin etrafında toplanması durumları etkili olmuştur.

 Feodalite rejiminin Avrupa'da doğurduğu sonuçlar şöyle sıralanabilir:

-Senyörler egemenlikleri altındaki topraklarda ya­şayan ve toprağı işleyen insanlar üzerinde mut­lak haklara sahip olmuşlardır.

-Her derebeylikte aynı kurallar geçerli olmuştur.

- Ekonomik faaliyetlerin sınırı derebeyler tarafından belirlenmiştir. Bu da Avrupa'da ekonominin mahalli (bölgesel) bir düzeyde kalmasına yol açmıştır.

Feodalite rejiminin oluşturduğu siyasal, sosyal ve ekonomik bölünmüşlük Avrupa'daki halk arasında farklılıklar oluşmasına neden olmuştur.

   Feodalite Rejiminin Zayıflaması

Orta Çağ'da çok etkin bir rol üstlenen feodalite (derebeylik) sistemi Haçlı Seferlerinden sonra zayıflamaya başlamıştır.

Feodalite sisteminde derebeyliklerin zayıflamasında;

Haçlı Seferleri sırasında derebeylerin ölmesi ve­ya ordularını kaybetmesi

-Barutun ateşli silahlarda kullanılmaya başlanması

 -Avrupa'da sürekli orduların kurulması

-Yeni Çağ başlarında Coğrafi Keşiflerin yapılmasından sonra ticaretin gelişmesi ve tarımsal fa­aliyetlerin gerilemesi

-Papa île krallar arasındaki mücadelenin krallar lehine sonuçlanması gibi gelişmeler etkili olmuştur.

Yüzyıl Savaşları sırasında Fransa Kralı XI. Lui, soy­luların zayıflamasından yararlanarak, Fransa'da "Derebeylik" sistemine son verdi ve bütün toprak­ları kendi hâkimiyeti altına aldı. Böylece Fransa, kı­sa zamanda Avrupa'nın en güçlü merkezi krallığından biri haline gelmiştir.

Çifte Gül Savaşları sırasında İngiltere'deki dere­beyler birbirini zayıflattılar. Bu gelişmeden sonra Tudor hanedanı krallığını güçlendirmiştir.

 İs­panya'da; Aragonya ve Kastilya krallıkları birleştirilerek  monarşik idare kurulmuştur.

Böylece, Avrupa'da mutlak krallıklar dönemine ge­çiş başlamıştır.

         HAÇLI SEFERLERİ

Avrupalıların XI. yüzyılın sonları île XIII. yüzyılın son­ları arasında Müslümanların elinde bulunan ve Hıristiyanlarca kutsal sayılan Kudüs ve çevresini geri al­mak için düzenledikleri seferlere Haçlı Seferleri denmiştir. Avrupalılar dini, siyasi ve ekonomik ne­denlerden dolayı İslam dünyası üzerine sekiz defa Haçlı Seferleri düzenlemişlerdir.

Haçlı Seferlerinin Dini Nedenleri:

1. Hıristiyanların kutsal yerleri, özellikle Kudüs'ü Müslümanlardan geri almak istemesi,

2. Katolik Kilisesi'nin Ortodoks dünyasını egemen­liği altına almak istemesi

  3. X. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkan Kluni tarikatının Hıristiyanları Müslümanlara karşı kışkırtması

4. Din adamlarının etkisi île Hıristiyanlarda İslam dünyasına karşı düşmanlık oluşması

5. Papa ve din adamlarının etkilerini artırmak istemeleri

Haçlı Seferlerinin Siyasal Nedenleri:

1. - Avrupa’daki mevcut kralların (İngiltere, Fransa, Almanya)   Türkleri Anadolu, Suriye, Filistin ve Akdeniz'den uzaklaştırmak istemesi

2. -Türkler karşısında zor durumda kalan Bizans'ın Avrupa'dan yardım istemesi

3. -Senyör ve şövalyelerin macera arayışları

Haçlı Seferlerinin Ekonomik Nedenleri

1. -Avrupalıların doğudan gelen ticaret yollarına hakim olmak istemeleri

2. -Avrupa'da toprak sahibi olmayan soyluların top­rak elde etmek istemeleri

3. -Avrupalıların doğunun zenginliklerine sahip ol­mak istemeleri

           Haçlı Seferlerinin Sonuçları:

 Haçlı Seferlerinin Dinsel Sonuçları:

1. Avrupalılar kısa bir süre hariç kutsal yerleri ele geçirme isteklerini gerçekleştiremediler.

   2. Hıristiyan din adamlarının, Müslümanlar hakkında söyledikleri sözlerin doğru olmadığını gördüler. 3. Bu yüzden Avrupa'da din adamlarına duyulan güven azalmıştır.

  4. -Haçlı Seferlerinin başarısız olması, seferlerin düzenlenmesinde büyük rolü olan papaların ve  Katolik Kilisesi'nin otoritesinin sarsılmasına yol açmıştır.

Haçlı Seferlerinin Siyasal Sonuçları:

1. -Seferlere katılan derebeyi ve şövalyelerin bü­yük bir kısmı hayatını kaybetmiş, kalanlar da askeri ve ekonomik yönden sarsılmışlardır. Bu da feodalite rejiminin zayıflamasına, kralların merkezi otoritelerinin güçlenmesine ortam ha­zırlamıştır.

2. -Türklerin batıya doğru ilerleyişleri bir süre durmuştur. Batı Anadolu 'Bizans'ın eline geç­miştir.

Haçlı Seferlerinin Ekonomik Sonuçları:

1. -Avrupa devletleriyle doğu ülkeleri arasında ti­cari ilişkiler gelişmiştir.

2. -Marsilya, Cenova, Venedik gibi Akdeniz limanlarının önemi artmıştır,

3. -Papalar ve kralların seferlere mali destek sağla­mak için İtalyan bankerlerine başvurmaları ban­kacılığın gelişmesini sağlamıştır.

4. -Türk ve İslam dünyası ekonomik açıdan sefer­lerden büyük zararlar görmüşlerdir. Haçlılar ti­caret yollarını tahrip etmişlerdir.

5. -Avrupa'da köylüler ve burjuvalar fakirleşen derebeylerden toprakları satın alarak özgürlüklerine kavuşmuşlardır.

6. -Ticaretin gelişmesiyle şehir hayatı canlanmış ve burjuva sınıfı ortaya çıkmıştır.

 Haçlı Seferlerinin Teknolojik Sonuçları:

1.-Avrupalılar kendilerinden daha gelişmiş bir uy­garlığa sahip olan gerek Türk ve İslam dünyasından gerek Bizans'tan öğrendikleri gelişme­leri Avrupa'ya taşımıştır.

2. -Pusula, barut, kâğıt ve matbaa gibi Avrupalıla­rın o güne kadar bilmedikleri teknik buluşlar Avrupa'ya götürülmüştür. Bu sayede Avru­pa'da düşünsel, bilimsel ve kültürel hayat can­lanmıştır.

3. -Avrupalılar cam ve dokuma sanayiini öğrenmiş­lerdir.

4. - Mimari ve süsleme gibi sanat dallarında doğu üslubunun etkileri görülmüştür.