Dönem Performans çalışması

DEVLET YÖNETİMİ

 Editör: Betül YANBAKAN 11N 434

Kağan

 Başta kağan bulunurdu. Kağanın hatun denilen eşi devlet işlerinde kağana yardımcı olurdu. Kağan devlet başkanı olmakla birlikte boy beyleri kendi topraklarında yarı bağımsız bir halde yaşarlardı Hükümdarlar törenin dışına çıkamazdı. Töre yazılı olmayan gelenek ve göreneklerden meydana gelen hukuk kurallarıdır. Hükümdar önemli işlerde boy beylerinden oluşan kurultayı toplar ve karar, kurultayın toplanmasından sonra verilirdi. Bu durum eski Türklerde mutlak monarşinin değil, meşrutiyete benzer bir devlet yapısının olduğunu göstermektedir. Yani askeri - demokratik bir yapı söz konusudur. Türk devletlerinin en zayıf yönü saltanat hukukunun sağlam kurallara dayanmamasıdır. Ülüş sistemi yani ülkenin ailenin ortak malı sayılması, devletlerin çabuk yıkılmalarına yol açmıştır.

 Hakanlar, güç ve yetkilerini Tengri (Tanrı)'dan almıştır. Her yıl büyük resmi ziyafetler (şôlen) düzenlenirdi. Bu ziyafetler hükümdarlık gereğiydi. İdari sorumluluk taşıyan herkes bu ziyafetlere katılmak zorundaydı. Halka açık olan bu ziyafetlerden sonra sofra takımları davetliler tarafından yağma edilirdi. Hükümdarlar Tanhu, kağan, yabgu, idikut, ilteber, erkin gibi unvanlar kullanırlardı. Sembolleri ise; otağ, örgin (taht), tuğ (sancak), davul, kopuz (sorguç) ve yaydır. Kağanların eşine hatun (katun) denirdi. Devlet idaresinde söz sahibiydi. Devlet meclisine (toya) katılırdı. Bazen elçileri kabul ederdi. Hükümdarlık hakki, kan vasıtasıyla kağanın bütün evlatlarına tanınmıştır. Bu da prensler arasında iktidar mücadelesine yol açmakta idi.

 Toy: Ülke ile ilgili konuların görüşülüp karara bağlandığı en yüksek kuruluştur. İlk bahar ayında toplanırdı. Toy'da hükümdarlık tasdik edilir veya yeni hükümdar seçilirdi.

 

Ülke Yönetimi: Ülke doğu-batı olmak üzere iki idari bölüm halinde yönetilirdi. Hakan veya veliaht ülkenin doğu bölümünün başında bulunurdu. Batı bölümünü ise hükümdar ailesinden seçilen yabgu, şad veya eliğ adı verilen kişiler yönetirdi.

 Türk devletlerinde toplumun en küçük sosyal birimi aile idi. Ailelerin bir araya gelmesi ile boylar, boylardan bodun, bodunlardan il (devlet) oluşmaktaydı. Devlet olabilmek için ülke ve istiklal şarttı. Ülke toprakları , hükümdar ailesinin ortak malı olarak kabul edilirdi.

Kağana bağlı olan yabgu ülkenin batı kısmını yönetirdi. Hükümdar çocukları boyların başına şad unvanıyla idareci olarak gönderilirdi. illere gönderilen prenslere ise Tigin denirdi.

 İkili Teşkilat

Eski Türklerde ülke, doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılarak yönetilmiştir. İkili teşkilat olarak adlandırılan uygulama ile yönetimin kolaylaştırılması amaçlanmıştır. Bu uygulamada doğu tarafı üstün tutulmuş ve devletin doğusunu hükümdar yönetmiştir. Batısını ise “yabgu” unvanı ile kardeşi yönetmiştir.

  Hükümdarlık ve Kut Anlayışı

Türk devletinin başında hakan bulunurdu. Türk Devleti’ni yöneten hükümdara Han, Hakan ya da Kağan denilirdi. Bir kişinin hakan – hükümdar olabilmesi için Hanedan ailesi olan -Aşına- soyundan gelmesi şarttı. Türk Halkı ve Hakan bu görevin Hakan’a Tanrı (Tengri) tarafından verildiğine inanırlardı. Bu Gök Tanrı tarafından verildiğine inanılan devleti yönetme yetkisine KUT diyorlardı. Kut’un kan yoluyla hükümdarın tüm erkek çocuklarına geçtiğine inanıyorlardı.

 Uyarı:Kut anlayışı nedeniyle Türk Halkı Kağan’a sonsuz bir bağlılık içindeydi. Bu anlayış Hakan’ı Türk Devleti’ni Türk örf ve adetlerine göre yönetmek zorunda bırakmıştır.

Tanrı tarafından hakana verildiği düşünülen yönetme hakkının (Kut’un) kan aracılığıyla hakanın bütün evlatlarına da geçmiş olduğu düşüncesi, her prensin ( Tigin ) tahtta hak iddia etmesine yol açabiliyordu. Bu suretle kardeşler arasında doğan taht mücadelesi, üstün gelen tarafın hakan olmasına kadar sürerdi. Ancak bu mücadeleler devletin zayıflaması, hatta parçalanmasına dahi yol açabilmektedir. Güçlü olanın Kağan olmasını sağladığı içinde devletin iyi yönetilmesini de sağlamıştır.

Türkler de hükümdarlar; tanhu, şan-yü,kağan, han, hakan, yabgu, il-teber ve idi-kut gibi unvanlar  kullanmışlardır.

Hakanın görevleri:

-Halkın huzur ve refahını sağlamak

-Adaletli olmak

-Ülkenin güvenliğini sağlamak ve fetihlerde bulunmak

gibi görevleri vardı.

Hükümdarlık Sembolleri:

-Türk devletlerinde hakan, idare etme yetkisi ve devlet başkanı sıfatını belirten bazı sembollere sahipli. Bunlar otağ (hakan çadırı), taht, tuğ (sancak, bayrak), davul ve sorguç (serpuş)’tur.

-Hakan’ın belirli zamanlarda devlet ileri gelenlerine ve halka, törenlerde resmî ziyafet vermesi hükümdarlık gereğiydi.

 SEVGİLERLE