Babür Devleti

Babür Devleti

Timur'un torunu olan ve eserlerini Çağatay Türkçesi ile yazan Babür tarafından 1526 kurulmuştur.

BABÜR DEVLETİ

(1526-1858)

Timur'un torunu olan ve eserlerini Çağatay Türkçesi ile yazan Babür tarafından 1526 kurulmuştur. 1858 yılında bir isyan üzerine bölgeye müdahale eden İngiliz'lerce Hindistan'daki Babür İmparatorluğu'na son verilerek; Hindistan, Büyük Britanya İmparatorluğu'na bağlanılmıştır.

    Babür Devleti’nin Kuruluşu ve Genişlemesi:

 Timur devleti’nin Zayıflayıp çökmesiyle

 –Şeybaniler (özebak Hanlığı)

 –Safeviler; İran’da

 –Delhi Türk Sultanlığı; Hindistan’da kurulmuştur.

    Babur Devleti de Delhi Türk Sultanlığından sonra Hindistan’da kurulan ikinci büyük Türk Sultanlığıdır.     Babür Devleti’nin kurucusu Muhammed Zahirüddin Babür, baba tarafından Timur’un Anne Tarafından ise Çağatay Hükümdarı Yunus’un kızıdır.

    1504 yılında Afganistan’ın Kabil Şehrini ele geçirdi ve İran Şahı Şah İsmail’in yardımıyla Buhara, Semerkant Taşkent ve Fergana’yı ele geçirdiyse de Özbek saldırıları karşısında tutunamayınca gözünü Hindistan’a çevirdi.

     1524 yılında Pencap’a girdi, Delhi ve Agra şehirlerini ele geçirerek kendisini hükümdar ilan etti. 1526’da da Babur Devleti’ni kurdu.

     Kısa sürede Afgan emirlerini, Hindu prenslerini yenerek kuzey Hindustan’ın fethini tamamladı.

   Babur Şah 1530’da Agra’da öldü. Vasiyeti üzerine yerine oğlu Humayun geçti, Humayun, Gücerat hükümdarını yenilgiye uğratarak topraklarını Babür Devleti sınırlarına kattı.

    Humayun’dan sonra yerine Ekber geçti. (1556-1695): Bu dönemde Ganj Vadisi, Bengal, Kabil, Keşmir ve Kandahar şehirlerini fethetti. Bu dönemde ülkede tam bir birlik ve düzen sağlandı.

    Ekber’den sonra yerine geçen Cihangir (1605- 11627); zayıf karakterli ve zevke düşkün bir hükümdardı. Bu dönemde İngilizler Hindistan’ın ticaretine el attılar. Cihangirden sonra oğlu Şah Cihan (1628-1658) hükümdar oldu.

   Şah Cihan döneminde Tibetliler yenilgiye uğratılarak topraklarını sınırlarına katarak ülke topraklarını genişletti. Onun zamanında devlet, mimarî alanda en parlak dönemini yaşadı. Taç mahal bu dönemin en güzel Mimari eseridir.

     Alemgir babası Şah Cihan’ın ölümünden sonra taht kavgasını kazanarak başa geçti. Alemgir zamanında Hollandalılar da İngilizler gibi ticari imtiyazlar elde ettiler.

 Devletin Gerilemesi ve Yıkılışı:

      Nihayetinde taht kavgaları sonucunda ülke zayıfladı ve 1723’te Delhi ve Haydarabat devletleri olmak üzere ikiye ayrıldı.

     1776’da İngilizler Babür hükümdarı Şah Alem’le Allahabat Antlaşması yaparak Hindistan’ın iktisadi hakimiyetini ele geçirdiler.

    İngilizler ülke içindeki karışıklıklardan yararlanarak II. Bahadır Şah’ı sürgüne gönderdiler. Daha sonra da Hindistan’ı İngiliz sömürgesi yaptılar.

    —Babür Devleti, Hindistan’ın büyük kısmına hâkim olarak bu ülkeyi bir çatı altında birleştirdiler.

   Hindistan’da İslamiyet’in gelişmesine katkıda bulundular.

 Kültür ve Medeniyet:

 Başta bulunan hükümdarlar için; padişah, şehinşah, şa veya hakan ünvanları kullanılmıştır.

Vekil-i Mutlak; Babürlerde hükümdardan sonra devlet işlerinde en yetkili kişiye Vekil-i Mutlak denirdi.

Vezir: Devletin gelirlerine arazi işlerine ve çalışanların maaşlarının ödenmesine bakan kişiye vezir denirdi.

 Devlet Yönetim bakımından vilayetlere ayrılmıştı. Vilayetlerde hem vali hem de komutan görevini üslenen yöneticiye şubedar denirdi.

Şehirlerin emniyetini kutval denilen askeri görevliler sağlardı.

Ordunun yönetim ve mali işlerinden sorumlu olan görevliye de mir bahşı denirdi.

 Ordu: Yaklaşık iki yüz bin kişiden oluşan bir orduya sahiptiler. Babür ordusunun büyük kısmı tuyul(ikta) sahibi sipahilerden oluşuyordu.  İkta sahipleri belirli sayıda asker beslemek zorundaydı. Hassa askerleri hükümdarın güvendiği kişilerden oluşmaktaydı.

    Yayalar, süvariler ve fillerden oluşmaktaydı. Top ve tüfek kullanımı artınca fillerin sayısı azaltılmıştır.

 Toprak: Hükümdara ait topraklara halise, hizmetleri karşılığında çeşitli idarecilere ikta olarak verilen topraklara da tuyul topraklar denirdi.

Suyurgal; ilimle uğraşanlara ve yoksullara verilen topraklardı.

 Ekonomi: Topraklar işlemiş sulama kanalları vasıtası ile üretim artmıştır. Tarım ürünleri; Buğday pirinç, pamuk, ve deri idi. Avrupa’ya; afyon, biber ve çeşitli baharatlar ihraç edilirdi. Devlet güçlü bir ihracat potansiyeline sahipti. Barut yapımında kullanılan güherçile gözde ihraç ürünlerindendi.

     Babür Devletinde; kara ticareti Türkistan, Horasan ve İran ile Lahor ve Kabil üzerinden kervanlarla gerçekleştirilirdi.

    Ancak coğrafi keşifler sonucunda İngiliz sömürgesi haline gelmiştir.

 Din ve İnanış: Hindistan’da İslâmiyet’in yayılmasına büyük gayret göstermişlerdir. Din işlerine sadr denilen din adamları bakardı. Bunların da başında bulunan kişiye ise sadrü’s südür denirdi.

 

Dil ve Edebiyat:

 Babür Şah; kendi hayatını anlattığı; Babürname adlı eseri Türk nesrinin klasikleri arasına girmiştir. Bu eser sade ve açık bir Türkçe ile yazılmıştır. Babür Şah, Ali Şîr Nevai’den sonra Çağatay Türkçesi’nin en büyük şairi kabul edilir.

 Yine Ebul Fadl Allâme tarafından yazılan Ekbername ve Âyin-i Ekber adlı eserler dönemin tarihi olaylarına önemli ölçüde ışık tutmuştur.

 Hoca Nizamüddin Ahmed’in yazdığı Tabakat-ı Ekber adlı kitabı; Hindistan tarihini anlatan önemli bir eserdir.

 Sanat: Hindistan’da görülen mimari eserlerde türkistan’daki mimari eserlerin özellikleri görülmektedir. Mimari eserlerde kum taşı ve beyaz mermer cömertçe kullanılmıştır.  Önemli mimari eserleri;

Delhi yakınlarında Hümayun Türbesi, Delhi’de Atakan Han Türbesi, Ekber Şah tarafından yapılan (Agra’nın batısında) Fatih Pur şehri mimari yönden oldukca zengindir.

Yine Şah Cihan tarafında Agra’da karısı Mümtaz Mahal için yaptırdığı Taç Mahal en önemli mimari eserdir.

Değerlendirme Sorular:
1. Cengiz Yasası nedir?
2. Moğol devletlerinde en çok konuşulan dilin Türkçe olmasının nedenleri nelerdir?
3. Moğolların Türk ve İslâm dünyasındaki etkileri nelerdir?
4. Osmanlı-Timur Mücadelesinin nedenleri nelerdir.
5. Ankara Savaşı’nın Osmanlı Devleti açısından önemi nedir?
6. Timur Devleti’nin kısa sürede yıkılmasının nedenleri nelerdir?
7. Divan-ı Mal ne demektir, görevleri nelerdir?
8. Babür kimdir? Devletini neden Hindistan’da kurmak zorunda kalmıştır?
9. Babür Devleti’nin tarihteki önemi nedir?
10. Vekil-i Mutlak nedir? Görevleri nelerdir?
11. Babür Devleti’nin başlıca gelir kaynakları nelerdir? 

Diğer Konular:

1. Genel Tarih

2. İslam Tarihi

3. Avrupa Tarihi 

Google+ WhatsApp