İslamiyet Öncesi Dünya'nın Genel Durumu

İslamiyet Öncesi Dünya'nın Genel Durumu

İslamiyet Öncesi; Hicaz, Avrupa, Asya ve Afrika

A. AVRUPA KITASI'NIN DURUMU

Siyasi ,Sosyal ve Ekonomik Durum :

  • Toplumsal eşitsizlik üzerine kurulan bu düzen içinde halk, farklı toplumsal sınıflara ayrılmıştır :
  • Soylular (Senyörler): Soylular, oturdukları toprakların sahibiydiler. Her türlü hakka sahip olan ve şatolarda oturan soylular, yönetim ve askerlik işleri ile ilgilenirlerdi. Soyluluk babadan oğula geçerdi.
    Soyluların en üstünde senyör denilen derebeyler yer alırdı. Senyörlerin en büyüğü kral idi. Bundan sonra sırasıyla dük, kont, baron ve şövalyeler gelirdi.
  • Rahipler;  Rahipler, kiliselerin sahip olduğu toprakların geliriyle rahat bir
Din:
Avrupa’da yaşayan insanların büyük çoğunluğu Hristiyanlık dinine inanmaktaydı. Yönetim biçimi olarak Feodalite, düşünce olarak da skolastik anlayış hâkimdi. 
Skolastik düşünce; gözlem ve deneyi reddeden, eleştiri kabul etmeyen kilisenin ortaya attığı düşüncenin adıydı. Bu durum bilimsel faaliyetleri engellemiş, özgür düşünceyi ortadan kaldırmıştı. 
Kilisenin elinde birçok yetki vardı. Bunlar:
Aforoz: Bir kişiyi dinden çıkarma
Enterdi: Bir kralı ve hükümdarı cezalandırmak anlamına gelir.
Engizisyon Mahkemeleri: Kiliseye karşı gelenleri cezalandırma
Endülüjans: Cennet kâğıdı anlamına gelen belgedir. 
 
 B. AFRİKA KITASI'NIN DURUMU
İslamiyet’in doğuşu sırasında Afrika’nın en önemli bölgeleri Kuzey Afrika ile Habeşistan’dı.
Afrika kıtasının Kuzeyi Bizans’ın elindeydi.   Sasaniler ile Bizans arasında Kuzey Afrika hâkimiyeti için sürekli mücadele halindeydi. Habeşistan Krallığı’nın başında bulunan Ezana, Hristiyanlık dinini resmi olarak kabul etmişti. Yerli  halkın çoğunluğu ise putperesti.  
 

C. İSLAMİYET ÖNCESİ ORTADOĞU’NUN SİYASİ DURUMU 

1 .BİZANS İMPARATORLUĞU (395-1453)

* Kavimler Göçü Roma İmparatorluğunu ikiye ayırmıştı (395).         
* Doğu'nun başkenti İstanbul, Batı'nın İse Roma’ydı
* Doğu Roma, Eski Yunan kültür ve uygarlığından etkilenerek, Hıristiyanlığın da etkisi ile yeni bir yapıya kavuştu ve Bizans adını aldı.
* Bizans Ortodoks mezhebini benimsemiş ve Katolik olan Batı Avrupa'dan uzaklaşmıştır.
* Çeşitli sülaleler tarafından yönetilmiştir.
* Herakliyüs Hanedanı zamanında (610-717) batıda Avar ve Slav, doğuda da Sasaniler'le mücadele etmek zorunda kaldılar. 609'da İstanbul Sasaniler tarafından kuşatıldı. Daha sonra Sasani ve Avar ittifakı ile İstanbul 619 ve 626 yıllarında kuşatıldı. Bu durum Bizans'ın yıpranmasına neden oldu. Müşrikler ve Yahudiler Bizans'tan Hz. Muhammed'in yeni dini karşısında yardım istemişlerdi. Bizansın başı karışık olduğundan istenilen yardımı gönderememiştir. 
* Müslümanların bir güç olarak ortaya çıkmalarıyla Suriye, Filistin ve Kuzey Afrika topraklarını kaybetmişlerdir.
* 1071Malazgirt Savaşı'ndan sonra bir daha toparlanamamıştı.
* 1453’te Fatih'in İstanbul'u fethiyle yıkılmıştır,

 Siyasi ,Sosyal ve Ekonomik Durum :

•Kavimler göçü sonucu, Roma İmparatorluğu bütünlüğünü koruyamayarak 395' te Batı ve Doğu olarak ikiye ayrılmış, Batı Roma İmparatorluğu 476 'da yıkılmıştır.
•Batı Roma'nın devamı kabul edilen Doğu Roma ( Bizans ) İmparatorluğu , zamanla Helenizm kültürünü benimsemiş, Ortodoks  mezhebinden oldukları için de, Katolik batı ile bağları zayıf olmuştur.
•İmparatorluk en güçlü devrini  "Jüstinyen " hanedanı zamanında  (518-610) yaşamıştır. Anadolu,Suriye,Filistin,Mısır,Kartaca, İspanya'nın bir bölümü,İtalya yarımadası, Dalmaçya kıyıları  ve Tuna'ya kadar Balkan toprakları bu dönemde sınırlar içinde idi.
•Bizans İmparatorluğu, Herakliyus hanedanı zamanında ( 610-717)  doğuda Sasaniler, güneyde Müslüman Arap'larla , batı'da Avarlarla  mücadele ettiler.  ( Avarlar, Bayan Han komutasında İstanbul'u karadan ve denizden kuşattılar-626)
•Bizans İmparatorluğu, sınırları çok geniş alana yayıldığı için değişik uluslardan oluşmaktaydı.
Toplumsal birliğin sağlanmasında en önemli unsur, Helenizm kültürü ile Hıristiyanlık dini idi.
•Bizans İmparatorluğu'nda yönetim merkezi, İstanbul ' dur. İmparatorlar ülkenin mutlak egemeniydi. (Ortodoks
kilisesi bile imparatorluğun emri altında bulunuyordu. )
•Bizans İmparatorluğu'nda tahtın babadan oğula, kardeşten kardeşe geçmesi gibi düzenli bir sistem yoktu. *  Bu durum sürekli taht kavgalarına ve iç çatışmalara neden olmuştur.
•Bizans toplumu ; soylular , din adamları, askerler ve köylüler olarak dört ana sınıftan oluşmuştur.
•Tarımın dışında en önemli etkinlik " Ticaret" tir. İpek ve Baharat yolları , önemli ticari kazançlar sağlamıştır.
 

Din ve Düşünce Yaşamı :

  • Hıristiyanlığın Ortodoks mezhebinden olup, merkezleri İstanbul'du. Ortodoksların liderine "Patrik" denilir.
  • İslamiyet'in ortaya çıktığı 7.yy. başlarında Bizans İmp. siyasi ve sosyal karmaşaların yanında, Ortodoks mezhebi içindeki görüş ayrılıklarından dolayı dini karmaşalar da yaşamaktaydı.

 SASANİLER (224–651): 

  * İran topraklarında, Partlar'ın zayıf düşmesiyle Sasanoğlu, Babek sınırlarını genişletmeye başlamıştır.
  * En güçlü oldukları dönemde Suriye ve Yemen'i topraklarına kattılar.
  *  Gök Türklerin saldırılarıyla zayıfladılar.
  * Müslüman Araplar karşısında tutunamayan Sasani Devleti 651'de tarih sahnesinden çekilmiştir.
  * Zerdüştlüğe inanmışlardır.
  Sasaniler 609 ve 619 ve 626 yıllarında İstanbul'u kuşatmışlar fakat başarısız olmuşlardır.

Siyasi ,Sosyal ve Ekonomik Durum :

  • İran'da kurulmuştur.  Kurucuları "Ardeşir",  merkezleri "Medain" dir.
  • Sasani'ler, Akhunlara karşı Göktürklerle işbirliği yaptılar ( İpek yolu egemenliği için).Ancak İpek yolunu Göktürklere kapatmaları üzerine Bizans'la ittifak yapan Göktürkler, saldırılarla Sasanileri zayıflattılar.
  • Hz. Ömer döneminde Kadisiye ( 635) ve Nihavend ( 642) savaşlarını kaybeden  Sasaniler yıkıldılar.
  • Sasani ekonomisi büyük ölçüde savaş ve yağma düzenine dayanmıştır. Doğu ticaret yolları üzerinde bulunmaları ve Hint ticaret yolunu ele geçirmeleri de ekonomik yönden gelişmelerini sağlayan etkenlerdir.

Din ve Düşünce Yaşamı :

  • Dini inançlarının temelini "Zerdüştlük" oluşturmuştur. Zerdüştlük, iyilik ve kötülük savaşını temel alır. İyilik tanrısı "Ahuramazda" ( Hürmüz), kötülük tanrısı "Angramanyu" (Ehrimen) arasında sürekli bir mücadele vardır.İyilik yapanlar öldüklerinde ışık dünyasına, kötülük yapanlar karanlık dünyasına giderlerdi.Bunun için aydınlık ve Işığa değer vermişler, Ateş'i kutsal kabul etmişlerdir.
  • Sürekli ateş yaktıkları, tapınma yerlerine "Ateşgede" denilir. Bundan dolayı Zerdüştler'e ateşe tapan anlamında "Mecusi" de denilmiştir.
  • 5.yy.da Mazdek tarafından "Mazdeizm" ortaya çıkarılmıştır. Mazdeizm Zerdüşt öğretisine dayanır, toplumsal-siyasal-ahlaksal ilkeleri ön plana çıkarmıştır. 

GÖKTÜRKLER  ( 552-630)

 Siyasi ,Sosyal ve Ekonomik Durum :

  • Göçebe yaşam ağırlıklıdır.
  • 552 'de Bumin Kağan tarafından kurulan I.Göktürk Devleti, 581'de Çin'in siyasi oyunlarıyla Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmış, Doğu Göktürkleri 630'da, Batı Göktürkleri 659 'da Çin'in egemenliğini kabul etmiştir.
  • İpek Yolu'nu ele geçirmek isteyen Göktürk Yabgusu İstemi, Sasanilerle anlaşarak Ak Hun Devletini ortadan kaldırdılar. Sasinilerin İpek Yolu üzerinde fikirlerini değiştirmesi üzerine Bizans İmpratorluğu ile ittifak yapan Göktürkler Sasanilerle mücadele ederek Ak Hun topraklarını ele geçirmişlerdir. Bir süre sonra zayıflamaları üzerine Sasani-Bizans savaşları başlamıştır.
  • Kutluk tarafından 681'de kurulan II.Göktürk devletine de Uygur-Basmil-Karluk Türkleri son verdiler.
  • Göktürkler' de ekonominin temeli hayvancılığa dayanmaktaydı.Uygun olan topraklarda tarım da yapılmıştır.

Din ve Düşünce Yaşamı :

  • Evrenin üst üste gelen katlardan oluştuğuna inanılmıştır.
  • Gök'ün on yedi, yerin altının ise yedi kattan oluştuğuna inanırlardı. Bu ikisinin arasında insanların yaşadığı yeryüzü  bulunurdu.
  • Tek tanrı inancına bu dönemde ulaşılmıştır. Bütün evren göğün en üst katında oturan Tanrı'ya itaat ederdi.
  • Göktürkler Tanrı'ya "Türk Tanrısı" adını vererek onu millileştirmişlerdir. 
  • Tanrı'ya ; Ugan , Bayat , Ulu Yaratgan da demişlerdir.
  • Bazı kutsal saydıkları yerlerde Tanrı'ya dua edip, kurban kesmişlerdir.   
  • Din görevlilerine Şaman-Kam-Baksı gibi ünvanlar vermişlerdir.

AVARLAR

552 Yılında Göktürk-Çin ittifakı ile yıkılan Avarlar Romanya' topraklarına giderek burada bir devlet kurmuşlardır.

Daha sonra Sasanilerle birlikte 619 ve 626  yıllarında İstanbul'u kuşatmışlar fakat kuşatma başarısız olmuştur. Avarlar İstanbul'u kuşatan ilk Türk devletidir. 

        HİNDİSTAN

 Siyasi ,Sosyal ve Ekonomik Durum :

  • Hindistan, Asya'nın güneyinde yer alan büyük bir yarımadadır. Çeşitli kavimlerin istilasına uğradığı
    için Hindistan'da siyasî bir birlik kurulamamıştır.
  • Kast sistemi; toplumsal, siyasî ve dinî düzenin temelini oluşturuyordu. Bu sistemde halk, sınıflara ayrılmıştı :

• Brahmanlar;  Din adamları
• Kshatriyalar  (Kşatriyalar) :   Hükümdarlar, komutanlar ve askerler
• Vaisyalar  (Vaizyalar) :   Sanatkarlar, tüccarlar ve çiftçiler
• Sudralar: İşçiler

* Paryalar:  Ayrıca bu dört sınıfın dışında olan ve hiçbir hakka sahip olmayan sınıftır.

  • Hindistan'da ilk kez  Guptalar (320-550) siyasî birliği sağlamıştır.  Gupta Devleti'nin varlığı Hunlar tarafından sona erdirilmiştir. Bunun sonucunda Kuzey Hindistan, Ak Hunların egemenliğine geçmiştir,
  •  Hindistan'da ekonominin temeli, tarım ve ticarete dayanırdı. Tarihî Baharat Yolu ' nun Hindistan'dan başlayarak Akdeniz limanlarına ve oradan da Avrupa pazarlarıa ulaşması bu ülkeyi ekonomik yönden zenginleştirdi.
  • Hindistan'ın, Arabistan ve Çin ile canlı bir ticarî bağlantısı vardı.
     

Din ve Düşünce Yaşamı :

  • İslamiyetin doğduğu yıllarda Hindistan'da Hinduizm egemendi. Hinduizmde en temel ve kutsal metinler Veda'lardır.
  • Kast sistemini benimseyen Hinduizmde en üst mevkide Brahman denilen din adamları bulunurdu. Brahmanizm'e
    göre bir insanın, yaşamındaki iyi ve kötü hareketlerine göre ruhu rahat eder ya da sıkıntı çekerdi. Ruhun rahat etmesi için insanın aşırı isteklerinden vazgeçmesi ve yalnızlığa çekilmesi gerekir.
  • Hinduizmin katı kast sistemine ve Brahman sınıfının otoritesine bir tepki olarak Budizm doğmuştur. Felsefi
    bir düşünce olan Budizm; Çin'de, Tibet'te ve Japonya'da yayılmıştır.
  • Budizmin kurucusu Budha (Buda)'dır. Buda'ya göre; iyilik yapılmalı, kötülükten kaçınılmalı dünya nimetlerine istek duyulmamalıdır. Bunları yapan insan sonsuz huzura kavuşur ve "Nirvana" ya ulaşır. Nirvana'ya ulaşmak; dünyevî isteklerden kin, nefret ve tutkulardan uzaklaşmaktır. Budizmde tanrı kavramı  yoktur.
  • Bu inanışın din ile ilgili törenleri kaldırarak yerine ahlakî görevler koyması Brahmanların etkisini azaltmıştır. Sınıf farklılıklarını ortadan kaldırarak herkesi Nirvana'ya çağırması da kast örgütünü temelden sarsmıştır.
  • Budizmin temelinde, iyilik duygusunun yanı sıra yardım, sevgi, doğruluk, dürüstlük gibi ilkeler vardır.

 ÇİN

Siyasi ,Sosyal ve Ekonomik Durum :

  • Çin'de feodal bir yapı bulunmaktadır. Yönetimde hanedanların egemenliği vardır.
  • Egemen sınıf soylulardır.
  • Çin 'in tarihi yontma taş devrine kadar uzanmaktadır.
  • İpek yolu egemenliği Türklerle-Çinlileri karşı karşıya getirmiştir.
  • Geniş ve verimli topraklarda tarım önemli etkinliktir.En önemli ekonomik kazancı İpek Yolu'ndan sağlamışlardır.

 Din ve Düşünce Yaşamı :

  • İslamiyetin doğuşu sırasında Çin'de Taoizm, Konfüçyizm ve Budizm yaygın olan dinlerdir.
  • Tao dini,  Lao-Tzu (Lav Dzı) adındaki bir filozof ve din adamı tarafından ortaya atılan düşüncelerden doğmuştur. Lau-Tzu'ya göre, "evren bir yaratıcının eseridir; o da Tao'dur." Tao, evrenin "yolu, düzeni, yasası" anlamına  da gelir. İnsanın somutlaştırdığı ya da yaşama geçirdiği bilgelik yolu da Tao'ya yönelmekle olur. Tao'nun yoluna yönelen bilge kişi onunla birlik ve uyum içinde olmak durumundadır.
  • Konfüçyus, Çin'de yetişen filozof ve din adamlarından biridir. Çin'in karışıklık içinde bulunduğu bir dönemde, yeni bir ahlakî düşünce ortaya atarak kötülükleri önlemeye çalışmıştır, Ortaya koyduğu siyasî, toplumsal ve ahlakî düşünceler, Çin uygarlığının gelişmesinde önemli rol oynamıştır. İnsanların eşitliğine inanan Konfüçyüs'e göre devlet yönetimi ile ahlak özdeşleşmelidir. Devlet ahlak kurallarına uyularak yönetilirse amacını gerçekleştirebilir. Kişiler erdemli olmak ve dürüst yaşamak zorundadırlar. Ancak bu yolla huzura ve mutluluğa ulaşılır.
  • Hindistan'da ortaya çıkan Budizm, 6.yüzyıldan itibaren Çin'de yayılmaya başlamış ve bu ülkenin dinsel yaşamında etkili olmuştur.

  JAPONYA

Siyasi ,Sosyal ve Ekonomik Durum :

  • Japonya, büyük ölçüde Çin uygarlığının etkisinde kalmıştır.
  • Güçlü bir merkezî yönetimin olmayışı, derebeylik sisteminin doğmasına neden olmuştur.
  • İslamiyetin ortaya çıktığı 7.yüzyıl başlarında Japonya, bulunduğu bölgede siyasî yönden güçlü değil,ekonomik yönden de gelişmemiş bir ülkedir.
  • Japon ekonomisinin temeli tarıma ve özellikle de pirinç üretimine dayanırdı. Ayrıca balıkçılık da halkın önemli bir geçim kaynağını oluştururdu. 

Din ve Düşünce Yaşamı:

  • Çin ile ilişkileri sonucunda Japonya'da Taoizm, Konfüçyizm ve Budizm benimsenmiştir.
  •  Japonların ulusal dinleri, "Tanrıların Yolu" anlamına gelen Şintoizm idi.  Şintoizm; ulusal, çok tanrılı ve diğer dinlere tepki göstermeyen bir dindir. Doğa güçlerine ve ruhlara tapınma inancı, bu dinin en belirgin özelliğidir.

İSLAMİYET ÖNCESİ ARAP YARIMADASI

İslamiyet Öncesi Arap Yarımadasında Kurulan Devletler

a. Güney Arabistan Devletleri

1.Main Devleti

2.Seba Devleti

3.Himyeri Devleti

b. Kuzey Arabistan Devletleri

1.Nebatlılar

2.Gassaniler

3.Hire Beyliği

NOT : İslamiyet öncesinde Arabistan Yarımadası'nda birçok devlet kurulmasına rağmen Araplar arasında siyasi birlik hiçbir zaman sağlanamamıştır.
* "İslam tarihi açısından en önemli bölge Hicaz'dır.
* Mekke, Medine ve Taif şehirlerinin yer aldığı Hicaz Bölgesi özellikle ticaret yollarının geçtiği bir yerdi. 
* Mekke, kervan yolları üzerindeydi ve önemli bir pazar yeriydi.
* Kabe, Mekke'deydi ve büyük putlar (Lat, Menat, Hubel, Uzza)'ın burada bulunması buranın dini önem kazanmasına da neden olu¬yordu.
* Kâbe'nin bulunduğu Mekke kentinin yönetimi V. yüzyıl başlarında Hz. İsmail'in soyundan gelen Kureyş Kabilesi'nin elindeydi.  Şehrin dini ve idari hayatını Kureyş kabilesi düzenlerdi. 
* Arabistan'da kabileler seyyid veya şeyh denilen kişiler tarafından yönetilirdi.
* Mekke'nin yönetimi Darü'n-Nedve'de alınan kararlarla yürütülürdü.  
* Bazı Araplar kız çocukları diri diri gömerdi.
 *Erkeğin üstünlüğüne dayanan alide kadınların miras hakkı yoktu. 
* Öldükten sonra dirilmeye inanmazlardı.
* İnanç olarak;  putperestlik, Hıristiyanlık ve Musevilik vardı. Ayrıca kendilerine Hanif denilen tek tanrı inancına sahip kişiler de vardı.
* Edebiyat gelişmiş, şiire büyük önem veril¬miştir.
* Kabileler arasında kan davası eksik olmazdı.

   Araplar Şehre Medine dediklerinden şehirde yaşayanları da medeni olarak adlandırmışlar. Çölde göçebe yaşayanlara ise bedevi demişlerdir. Bedevi Arapların başlıca gelir kaynağı deve, at ve küçükbaş hayvanlardan elde edilen ürünlerdi. Tarım daha çok Yenen'de, Medine çevresinde ve vahalarda yapılıyordu. Ticaretin merkezi ise Hicaz'dı. Mekkeli tüccarlar Uzak Doğu'dan gelen malları kervanlarla Şam'a ve Suriye limanlarına ulaştırıyorlardıl. 

  UKAZ PANAYIRI

    İslamiyet'in ortaya çıktığı sırada Arabistan'da en çok konuşulan dil Arapçaydı. Arapça, Simi dilleri ailesindendir. Araplar, haram aylar olarak kabul ettikleri dört ayda (zilkade, zilhicce, muharrem ve recep) savaş yapmıyorlardı. Haram aylarda Mekke çevresinde "Ukaz" denilen bir panayır kurup burada ticaret yapıyor, spor karşılaşmaları ve eğlenceler düzenliyorlardı. Kâbe ziyaret ediliyor, şiir yarışmaları yapılıyordu.  Dereceye giren şiirler Kâbe duvarına asılırdı. 

Google+ WhatsApp