Birinci Dünya Savaşı Sonucunda yapılan Antlaşmalar Saint-Germen (Sen Jerman), Versailles (Versay), Mondros Trianon (Triyanon), Neuly (Nöyyi)

Almanya Versailles (Versay), Avusturya Saint-German (Sen Jerman), Macaristan Trianon (Triyanon), Bulgaristan Neuilly (Nöyyi), Anlaşmalarını imzalayarak savaştan çekildiler. Osmanlı Devletine ise; Mondros Ateşkes Antlaşmasın’dan sonra 10 Ağustos 1920’de Sevr Barış Antlaşması’nı imzalatmaya çalışmışlardır.

• Osmanlı Devleti, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Rus Çarlığı ve Alman İmparatorluğu yıkılmıştır.   
• Çekoslovakya, Avusturya, Macaristan, Polonya, Litvanya, Ukrayna, Estonya ve Yugoslavya devletleri kurulmuştur.

• Versay Antlaşması Antlaşması:
  Versailles(Versay) antlaşması İtilaf Devletleri ile Almanya arasında 28 Haziran 1919
  imzalanmıştır.

  Bazı Önemli Maddeleri:
               1-Almanya Alses bölgesi ve Saar bölgesini Fransa’ya; deniz aşırı bölgelerini İngiltere, Fransa, Belçika ve Japonya’ya bıraktı.
               2- Askerlik mecburi olmaktan çıkarıldı
               3-Almanya Avusturya ile birleşmemeyi garanti etti.
               4-Almanya Yugoslavya ve Çekoslovakya’yı tanıdı.
               5- Danzig serbest bölge olarak kabul edildi. 
               6-Kiel Kanalı ve Alman nehirleri uluslararası hale getirildi.
               7-Almanya ekonomik yükümlülüklere uyacağını ve savaş tazminatını vereceğini  kabul etti.

  Antlaşmanın Önemi:
               1-İngiltere en güçlü rakibini saf dışı bıraktı.
               2-Almanya uzun süre savaşamayacak hale getirildi
               3-Antlaşma şartları ağır olduğundan anlaşma maddeleri Almanya tarafından uygun bulunmadı ve bu durum II. Dünya Savaşının çıkmasında etkili oldu
               4-Alman sömürgeleri İngiltere, Fransa, Belçika ve Japonya arasında paylaşıldı.
  Not: I. Dünya Savaşı sonrası Almanya ile yapılan bu antlaşmada Almanya’nın toparlanmasını önlemek için yapılan ilk antlaşmadır.

  Saınt Germaın (10 Eylül 1919):

               İtilaf Devletleri ile Avusturya arasında 10 Eylül 1919 ile imzalanmıştır.

  Bazı Önemli Maddeleri:
               1-Avusturya Macaristan, Yugoslavya ve Çekoslovakya’yı tanıdı
               2-Almanya ile birleşmemeyi garanti etti
               3-Mağlubiyetin gerektirdiği yükümlülükleri kabul etti.

               NOT: Avusturya’nın denizle bağlantısı kesildi.

  3-Neuilly Antlaşması (27 Kasım 1917):
               Bu antlaşma Bulgaristan ile imzalanmıştır.

  Anlaşmanın Şartları:
               1-Bulgaristan Gümülcine ve Dedeağaç’ı Yunanistan’a; Dobruca’yı Romanya’ya bıraktı.
               2-Malubiyetin getirdiği yükümlülükleri kabul etti.
               3-Ordu 25.000 ile sınırlandırıldı.
               NOT: Bulgaristan’ın Ege ile bağlantısı kesildi.

  4-Trianon (Triyanon) Antlaşması (6 Haziran 1920):
              Savaş sonrası Macaristan’daki rejim değişikliği meydana gelmişti. Bu nedenle Macaristan ile yapılan antlaşma gecikmiştir. Macaristan bu antlaşma ile bağımsız bir devlet olarak tanınmakla beraber denize çıkışı olmayan küçük bir devlet haline gelmiştir.

  NOT: Macaristan’a mağlup devlet muamelesi yapılmıştır.

  Barış Antlaşmalarının Özellikleri:
               1-Yeni devletler kuruldu
               2-Askeri ve ekonomik sınırlamalar getirildi
               3-Sınırlar değiştirildi.

   Brest Litovsk Antlaşması (3 Mart 1918) 

      1917’de Rusya’da meydana gelen Bolşevik İhtilali sonunda, Çarlık yönetimi yıkılmıştır. Yeni yönetim, savaştan çekilme kararı almıştır. Nitekim Sovyet  Raysa, İttifak devletleri’yle Brest Litowsk Antalması’nı imzalayarak savaştan çekilmiştir (3 Mart 1918).

   3 Mart 1918’de Sovyet Rusya ve Almanya arasında imzalanan Brest Litovsk Antlaşması’na Avusturya-Macaristan, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan da katılmıştır.

  Bu antlaşma ile Sovyet Rusya; Osmanlı Devleti’nden Berlin Anlaşması ile (1878) aldığı Kars, Ardahan ve Batum’u da geri vererek Doğu  Anadolu’dan askerlerini tamamen çekecekti.

       Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1918′de, İttifak Devletleri ile Ukrayna Cumhuriyeti ve Sovyet Rusya arasında Brest-Litovsk’ta anlaşma imzalanmıştır. Barış görüşmeleri, Çarlık rejiminin yıkılması sonucu yerine kurulan yeni Sovyet Hükümeti’nin isteği üzerine başlamıştır. Ruslar zaman kazanmak için bu anlaşmayı imzalamaya yönelik adımlar atılmıştır. Bu nedenle görüşmelerden uzun süre bir sonuç alınmadı. Görüşmeler kesilince Almanlar saldırıya geçmesi üzerine Ruslar görüşmelere yeniden başlamak zorunda kaldılar.

        Bu antlaşmalara göre Sovyet hükûmeti 3 Mart 1918′de Ukrayna, Polonya ve Baltık topraklarıyla Finlândiya’dan çıkmayı kabul ediyor ve 1878 yılında ele geçirdiği Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı İmparatorluğu’na geri veriyordu.
        Anlaşmanın Önemi:
  1-Kafkas, Galiçya, Makedonya ve Romanya cephesi kapandı
  2-İtilaf bloğu sarsıldı.
  3-Osmanlılar doğudan gelebilecek saldırılar karşısında rahatlamışlar. Ama bu boşluğu Mondros Mütarekesi sonrası İngilizler doldurmuştur.
   

  Açıklamalar:
  1- Ruslar Brest Litows Anlaşmasını yaparak zaman kazanmaya çalışmıştır.
  2-Ruslar Kafkaslardan çekilince; Gümrü civarında, İngilizlerin desteğiyle Ermeni Devleti kuruldu.
  3-Türkler antlaşmadan sonra geçici olarak Hazar’a kadar ilerlemiştir.
  4- Brest-Litowsk Antlaşmasını İtilaf Devletleri onaylamadı.

         Antlaşma, 15 Mart 1918′de Sovyet Kongresi tarafından onaylandı. Ukrayna ve Rusya ile ilgili antlaşmaların her ikisi de Almanya’nın İtilâf Devletleri ile imzalamak zorunda kaldığı 11 Kasım 1918 tarihli ateşkes antlaşmasıyla yürürlükten kalktı. Bu nedenle Rusya Soğuk Savaş dönemi Kars ve Ardahan’ geri istemiştir. Türkiye Rusya’nın bu istekleri karşısında 1952 yılında NATO’ya üye olmuştur.

       Mondros Mutarekesi:

       Osmanlı Devleti için çok ağır şartların yer aldığı anlaşmanın başlıca maddeleri şunlardır:

• Çanakkale ve İstanbul boğazları açılacak, Karadeniz’e serbestçe geçiş sağlanacak ve bu yerlerdeki istihkâmlar İtilâf Devletleri tarafından işgal edilecekti.
• Osmanlı Ordusu terhis edilecek, orduya ait silah ve cephaneler İtilâf Devletleri tarafından denetim altına alınacaktı.
• Sahil koruma için kullanılacak küçük gemiler dışındaki Osmanlı donanması İtilâf Devletleri’nin gösterecekleri limanlarda gözaltında tutulacaktı.
• İtilâf Devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde herhangi bir stratejik noktayı işgal edebileceklerdi. ( 7. Madde: anlaşmanın en ağır maddesi idi. Buna göre istedikleri her yeri işgal edebilirlerdi.)
• Hükümet yazışmaları dışındaki bütün haberleşme, İtilâf Devletleri tarafından kontrol edilecek; Toros tünelleri işgal edilecekti.
• İtilâf Devletleri, Osmanlı demir yolları ve ticaret gemilerinden yararlanabileceklerdi.
• Hicaz, Yemen, Suriye, Irak, Tarablusgarp ve Bingazi’deki Türk birlikleri en yakın İtilâf Devletleri’ne teslim olacaktı.
• Doğu Anadolu’daki altı vilayette (Erzurum, Sivas, Elazığ, Van, Bitli ve Diyarbakır) bir karışıklık çıkması halinde, İtilâf Devletleri bu vilayetlerin her hangi bir kısmını işgal edebileceklerdi. (Madde 24: Bu madde ile Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurma fikri yatmaktadır.)

•  Mütareke Dönemi-Gizli Antlaşmalar ve Wilson İlkeleri:

       Mütareke Dönemi; Kurtuluş tarihinde 30 Ekim 1918’den 19 Mayıs 1919’a kadar geçen 6 aylık döneme denir. Bu dönem ümitsizlik devlet otoritesinin çok zayıfladığı, azınlıkların şımardığı, sıkıntılı bir bekleyiş dönemidir. 13 Kasımda İstanbul’a düşman donanmasının girdiği yine M. Kemal de; “Geldikleri gibi giderler.” Demiştir.  Osmanlı Devleti’ni yıkma ve parçalama planları geçen yüzyıldan başlamakla beraber ilk kez kağıt üzerinde paylaşma girmeleri Mart 1915’te başlamış  ve 26 Nisan 91da Sykes-Picot (Seyko Piko) Antlaşmasına göre aşağıdaki şeklini almıştır. Yani; İngiltere, Fransa, İtalya, Rusya savaştan kendilerinin galip çıkacaklarını anlayınca, Osmanlı toprakları için şöyle bir paylaşma planı çizmişlerdi.

  İngiltere:  Akka, Hayfa Limanları, Irak ve Ürdün bölgesini
  Fransa: Kilikya, Kayseri, Harput, Suriye ve Musul
  Rusya: Boğazlar, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi verilecekti.
       İtalya’nın saf değiştirmesi ile İtalya’ya da; Batı Akdeniz, Ege ve Konya’ya kadar olan yerler verilecekti.
       Fakat; Rusya 1917 ihtilali ile savaştan çekildiği için paylaşma planında değişme oldu. Doğu Anadolu’da Bağımsız bir Ermeni Devleti düşünüldü. Boğazlar ise ortak bir yönetim altına alınacaktı. İtalya’ya vaat edilen bazı yerler Yunanistan’a verilmiştir.

   

Birinci Dünya Savaşı Sonucunda yapılan Antlaşmalar Saint-Germen (Sen Jerman), Versailles (Versay), Mondros Trianon (Triyanon), Neuly (Nöyyi)