ÖZET NOTLAR

 Bulgar Krallığının Kuruluşu:

1878 Berlin Antlaşması ile Doğu Rumeli ıslahat edilmek amacıyla Osmanlı 'Devletine verilmiş ve Osmanlı Devletine bağlı olan Bulgarlar isyan ederek Prensliğe bağlandılar.

Rusya'nın kışkırtması üzerine bir iç karışıklık sonucu Alman prensi Ferdinant'ı kendilerine prens seçtiler. 1908 yılında ise o iç karışıklıklardan yararlanarak Bağımsızlıklarını ilan ettiler.

 Girit Meselesi ve Osmanlı – Yunan Savaşı:

    Giritliler; 1841 ve 1866 yıllarında ilk isyanlarını yapmışlardı.  1896 yılında çıkan bir isyan ile Yunanistan adaya Asker çıkardı. Bunun üzerine Osmanlı Yunan Savaşı çıktı. Gazi Ethem Paşa Komutasındaki bir Türk Ordusu Teselya'da Yunan Ordusunu yendi. Atina yolu açılmıştı ki, Avrupalılar imdadına yetişti. İstanbul’da yapılan bir Antlaşma ile 1896 Girit'e Muhtariyet vermeyi kabul ettiler. Ada bir Yunan Prensi tarafından yönetilecek, Yunan Askerleri Adadan çekilecekti. 1908'deki iç karışıklıktan yararlanan Yunanlılar adayı kendilerine bağladılar.

 Bosna –Hersek’in Avusturya’ya Bağlanması:

     1878'de Berlin Antlaşması ile (Bosna - Hersek geçici olarak Avusturya'ya verilmişti. Ancak 1908 yılında kendi topraklarına kattığını ilan etti. Osmanlı Devleti ise Yenipazar sancağını kendisine verilmek şartı ile bu bağlanmayı tanıdı.

 Trablusgarp: 1912 yılında Uşi Antlaşması ile Trablusgarp İtalyanlara geçti

 Sorular ve Cevaplar:

1. Basra ve Yemen isyanını açıklayınız
2. Açe Sultanlığına yapılan yardım meselesini anlatınız.
3. Endülüs'e Yardım Meselesi nasıl olmuştur, açıklayınız?
4. Kıbrıs'ın Fethi’ni anlatınız.
5. İnebahtı Deniz Savaşını anlatınız
6. Tunus'un Fethini anlatınız.
7. 16 Yüzyılda Osmanlı-İran ilişkileri nasıl gelişmiştir açıklayınız
8. Ekberiyet Nedir?
9. 16. Yüzyılda Lehistan Meselesi Nasıl gelişmiştir, açıklayınız?

 Kıbrıs'ın Fethi: (I5 Eylül 1571)

Sebepleri;

-Kıbrıs’ın fethedilmesinde; jeopolitik yönden çok önemli bir konumda bulunması

-Kıbrıs’ta üslenen korsanların Osmanlı ticaret gemilerine saldırması

-Venediklerin Kıbrıs için ödedikleri vergiyi kesmesi

-Venediklerin Osmanlı egemenliğindeki Anadolu, Mısır ve Suriye sahillerine yakın bölgeleri tehdit altında tutması

    Fakat Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa Kıbrıs’ın Fethi isteğine karşı çıkmış, adanın alınması halinde Avrupa’da Osmanlılara karşı büyük bir Haclı seferinin düzenlenebilineceğini ileri sürmüştür. Vezir Lala Mustafa Paşa komutasındaki donanma bir yıllık savaştan sonra adayı fethetmiştir. Konya, Karaman, Niğde, Kayseri ve Bozok sancaklarından Türk aileleri Kıbrıs’a yerleştirilmiştir.

 Sonuçları: Kıbrıs’ın Fethinin sonucunda, Doğu Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliği altına girmiştir. Böylece Mısır yolunun güvenliği sağlanmıştır.

Anadolu’yu korumak üzere bir iç savunma hattı oluşturulmuştur.

İnebahtı Deniz Savaşı’na zemin hazırlamıştır.

 İnebahtı Deniz Savaşı (Sıngın Savaşı):

Kıbrıs savaşından sonra Kutsal birlik 20 ' Mayıs 1571 papalık, malta şövalyeleri, İtalyan devletleri, Venedikler, İspanya’dan oluşan bir Haçlı donanması kuruldu. Bu Haçlı donanması Yunanistan’ın batısında İnebahtı Körfezi’nde Osmanlı donanmasını yaktı (1571). 20 bin askerimiz askerimiz şehit oldu.

Bu durum Osmanlı Devleti’nin Akdeniz hâkimiyetine gölge düşürmüştür. Osmanlı Devleti kaybedilen donanmanın yerine altı ay içersinde daha büyük bir donanma kurmuştur. 1572’de 250 parçalık bir donanma ile Akdeniz’e açılan bu Osmanlı donanmasına karşı koymayan Venedikler barış istemişler ve Kutsal Haçlı birliği hayal kırıklığına uğramıştır. Bu da Kutsal Birliğin dağılmasına yol açmıştır. Bu gelişmeler İspanya’yı Akdeniz’in dışına itmesine neden olmuştur.

İspanyollar sömürgelerine yönelmiştir ve İngiltere de Osmanlılardan İspanyollar karşısında yardım istemiştir. Tunus’un Fetih İspanyollara ikinci cevap olmuştur.

 Not: Osmanlı Donanması’nın Haçlılar karşısında aldığı ilk yenilgidir. Donanmanın bir kısmı (40 kadar gemi) Kılıç Ali Paşa tarafından kurtarılarak İstanbul’a getirilmiştir.

Bu olaydan sonra Kılıç Ali Paşa ve Koca Sinan Paşa, İspanyollardan Tunus’u aldılar (1571). Böylece Kuzey Afrika fethi tamamlanmıştır.

 Tunus'un Fethi ( 1534) Barbaros Hayrettin Paşa Tunus'u almış En Önemli kalesi Halkovit idi. 1557'de Piyale Paşa Bizitre'yi adı. 1574'te Uluç (Kılıç) Ali Paşa Elbestiyan kalesini 33 gün kuşatmadan sonra alır. Burası Beyler Beyliği haline getirilerek başına da Ramazan Paşa getirildi. Bu fetihle İspanyolların emeline bir set çekilmiş 200 yıllık bir mütareke imzalanmış.

 Don-Volga: Gemi kaptanlığına Hızır Reis getirildi. Çorum beylerbeyi erzak yardımı yapacaktı. Sefer 1568'de II Selim zamanında yapıldı Seferin hedefi Astarhan'dır. Seferin serdarı Kefe Beylerbeyi Çerkez Kasım Paşa’dır. 8 Bin Asker telef olur. 1570'de Kırım hanı Moskova'ya Sefer düzenler.

 1574'te II Selim ölür ve III. Murat Tahta geçer. II. Selim devrinin en önemli olayı Kıbrıs ve Tunus'un Fethi olmuştur. Bu dönemde ilk mücadele Fasla olmuştur. , Tunus ve Cezayir alınınca Fasla ilgilenilmeye başlamıştır. III. Murat Sokullu'nun yetkilerini kısıtlıyordu çünkü hanımı Kanuni’nin kızı idi.

  XVI. Yüzyılda Osmanlı İran ilişkileri:

1578' den itibaren İran ile büyük, yıpratıcı ve uzun savaşlar başlar.

Sokullu bu savaca karşı çıkar. 9- Ağustos 1578' de Karabağ valisi Safevilere yenilir.

İranlılarla, Çıldır mücadelesi Osmanlılara Gürcü kapsını açar.

İranlılarla yapılan Kur Nehri Vadisinde Koyun Geçidinde savaşında, Osmanlılara Şirvan Kapılarını açar (l 578)

 Endülüs'e Yardım Meselesi:

II. Beyazıt devrimde Endülüs Müslümanlar da yardım istiyor. 1492'de Grnata düşüyor. Halk zorla Hıristiyanlaştırılmaya çalışıyor.

Gerekli Yardım gönderilememesinin Sebepleri:

1565-70'de isyanlar var. Muhammet Mensur İsyanı var

1. Osmanlılar Kötü hayat şartlarında yardım yapamıyor

2. Cem Hadisesi    nedeniyle yardan yapamıyordu.

3. Endülüs'ün uzak olması, insan gücünün az olması, İspanyolların donanmalarının daha kuvvetli olması

4. Başarısız Malta kuşatması ve En önemlisi de Osmanlılar dikkatini Doğu Akdeniz üzerine toplamaları nedeniyle Açe    ve    Endülüs'e    gerekli yardım yapılamamıştır.

 -Kırım’ın Fethi:  Fatih Sultan Mehmet zamanında 1477 yılında alındı, Ayrıca Amasra, Sinop, Trabzon da bu döneminde alınmıştır.

-Ege Adaları; İmroz, Taşoz, Semadirek Bozcaada, Limni ve daha sonra Midilli ve Eğriboz (Agnboz) adası da Fatih döneminde alınmıştır.

-II. Bayezit döneminde Koron ve Modon İnebahtı gibi kaleler Venediklerden alındı. Rodos (1522),

Sakız Adası, 1566'da Kanuni Sultan zamanında.

 -Preveze Deniz Savaşı: Kanuni Sultan Süleyman zamanında Barbaros Hayrettin Paşa komutasında Mora'da Preveze Körfezinde, Andrea Dorya komutasındaki bir Haçlı donanmasını 1538 yılında bozguna uğratarak Akdeniz'i bir Türk gölü haline getirmiştir.

 -Kıbrıs: 1571 yılında Lala Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı donanması  tarafindan fethedildi.

 -İnebahtı Deniz Savaşı: 1571 yılında yapılmış ve bu savaşta Osmanlılar yenilmiş pek çok Türk donanması batmıştı.

-Tunus ve Fas'ın Fethi: Tunus 1574, Fas 1577-de fethedildi.

-Otlukbeli Savaşı: 1473 yılında Fatih Sultan Mehmet ile Akkoyunlu Devleti Uzun Hasan arasında yapılan bir savaştır. Osmanlılar bu savaşı kazanmıştır.

-Çaldıran Savaşı; Yavuz Sultan Selim zamanında Safevi Devleti Şah İsmail arasında yapılmıştır. - "

 -Mercidabık Savaşı: 1516 yılında Osmanlı Padişahı Yavuz S. Selim ile Memluk Sultanı Kansu Gavri arasında yapılan savaşta Memlük sultanı öldü. Osmanlılar bu savaşı kazanarak Suriye topraklarını ellerine geçirdiler.

Ridan'ye (Reydantye) Savaşı: Memlük sultam Tomanbay arasında Kahire'nin doğusunda Ridaniye'de yapılan savaşı Osmanlı Sultam Yavuz Sultan Selim kazanmıştır. Bu sefer ile Mısır hâkimiyeti Osmanlıların eline geçmiştir.

Bucaş Antlaşması; IV. Mehmet Lehistan ile 1672 yılında yapılan bu anlaşma ile Podolya Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bu Osmanlı Devleti’nin topraklarına toprak kattığı ve Batıda en geniş sınırına ulaştığı bir antlaşmadır.

 Zitvatorok Anlaşması; 1606 yılında Avusturya ile yapılan antlaşmayla Eğri, Kanije, Estergon kaleleri Osmanlılara verildi.

Ferhat Paşa Antlaşması: III Murat’ın isteği ile 1578 yılında İran’a açılan savaşı Osmanlılar kazandı ve İranlılarla yapılan Ferhat Paşa Antlaşması ile doğuda en geniş sınarlarına ulaşmıştır.

OSMANLILAR İLE İLGİLİ SORU BANKASI

 

24. Osmanlı klasik dönem kültür ve medeniyetinin oluşumunda devlet sisteminin temelleri hangi hukuk sistemine göre oluşturulmuştu?

 —Orta Asya Eski Türk gelenekleri

 —İslâm Dini’nin devlet anlayışı

 —Hâkim olunan topraklardaki toplumların devlet anlayışı göre oluşturulmuştur.

 

25. Osmanlılarda devleti meydana getiren temel unsurlar nelerdi yazınız?

 Devleti meydana getiren ana unsular;

 —Millet (halk)

—Yurt (ülke)

—Egemenlik (devlet kudreti)

—Bağımsızlıktır

 26. Osmanlı yönetim sisteminde temel anlayışı hangi temeller dikkate alınarak oluşturulmuştur sadece adlarını yazınız?

  Osmanlı yönetim sisteminde temel anlayışı adalet, hoşgörü ve himayedir.

 27. Osmanlıların başlıca İstanbul’dan önceki ilk başkentlerinin adlarını yazınız?

            Söğüt, Karacahisar, İznik, Bursa ve Edirne Osmanlı Devleti’ne başkent olmuştur

 28. *Osmanlı hükümdar hangi unvanlarla anılmışlardır?

 bey, gazi, hüdavendigâr, han, hakan, sultan, padişah, halife, şahane ve hümayun gibi unvanları kullanmışlardır.

 29. Sultan unvanını ilk defa hangi Osmanlı padişahı kullanmıştır?

      I. Murat

30. Halife unvanını ilk defa hangi padişah kullanmıştır?

       Yavuz Sultan Selim

31. Sancak Beyi, lala ne demektir, Osmanlılarda sancağa çıkma usulü hangi padişah döneminde kaldırıldı?

 Şehzadeler genç yaşta Anadolu’ya sancak beyi olarak gönderilir ve yanlarındalala adı verilen hocalar bulunurdu. III. Mehmet’in “sancağa çıkma usulünü” kaldırması, şehzadelerin devlet yönetiminde tecrübe kazanmalarını önlemiştir. Bundan sonra şehzadeler sarayda kafes hayatı yaşamış ve güçlü hükümdarlar dönemi sona ermiştir

 32. Osmanlılarda Divan-ı Hümayun ne demektir, başlıca Osmanlılarda klasik dönemin divanıhumayunun üyelerinin adlarını yazınız?

     Divan-ı Hümayunda toplumu ilgilendiren, idari, mali ve askeri konular yöneticilerin kendi başlarına karar veremedikleri meseleler görüşülür karara bağlanır ve padişahın onayına sunulurdu.

 Klasik Dönemde Divan-ı Hümayun’un başlıca üyeleri:

 Padişah

Vezirler

Kaptan-ı Derya

Şeyhülislam

Kadıasker

Nişancı

Devfterdar

Yeniçeri Ağası

 33. Osmanlılarda başlıca hükümdarlık sembolleri nelerdir yazınız?

Hutbe,

Hilat

Sikke

Davul,

Sancak

Taht

Eyüp Sultan Türbesi’nde kılıç kuşanmak

 34. Osmanlılarda “saray” ne demektir, tanımını yapını ve sarayın devlet yönetimindeki görevleri nelerdir yazınız?

    Saray, padişahın devleti yönettiği ve özel hayatını geçirdiği yerdi. Memleketin tüm birimleri saraydan yönetiliyordu.

Devlet’in yürütme organı olan hükümet, sarayın “babüs sade” denilen kısmına toplanırdı.

 *Devlet yönetiminin merkezi olan sarayda;

-Divan toplantıları

-Padişahların tahta çıkışı ve cülus töreni

-Yabancı elçilerin kabulü

-Bayramlaşma törenleri yapılırdı. 

 35. Divanıhumayının Osmanlılarda Devlet yönetimindeki yeri ve önemini açıklayınız?

 - Divan-ı hümayun’un temeli Orhan Bey döneminde atılmış son şekli Fatih döneminde verilmiştir.

-Divan padişaha danışmanlık yapar son kararı padişah verirdi.

Devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı, savaş ve barış kararlarının verildiği, bu günkü bakanlar kurula benzer bir teşkilattı.

-Divan hangi din ve mezhepten olursa olsun herkese açıktı.

-Divan en yüksek yargı organı olup önemli davlara burada bakılırdı.

 36. -Divan-ı Hümayunda alınan kararlarlar kimler tarafından kayıt altına alınmıştır?  (10p.)

 beylikçi, tahvil, ruûs ve amedikalemleri alınan kararları kayıt altına almakla görevliydi.

 36. Osmanlılarda ilk top hangi savaşta ve hangi padişah döneminde kullanıldı?(10p.)

    -I. Murat, I. Kosova Savaşı’nda

 37. Devşirme sistemi ne demektir, açıklayınız. 25p

          (Cevabını kendin bul)

 38, Avrupa’daki Feodal Sistemi ile Osmanlılardaki tımar sistemini karşılaştırarak anlatınız?

39. 17. ve 18. yüzyılda Osmanlılarda donanmanın durumu nasıldı, açıklayınız? (30p.)

      XVII. Yüzyılda iyi değildi Venedik-lerin Çanakkale'yi kapatmaları açıkça gös-termektedir. Çeşme'de Rusların donan-malarımızı yakmasından sonra Cezayirli Gazi Hasan Paşa önemli bir ıslahatla donanmaya çeki düzen verdi. Tersaneler yenilendi. Denizcilik okulu açıldı. III. Selim devrinde bu çalışmalar hızlandırıldı.

Osmanlı Devletinin uzak vilayetleri (Cezayir'i, Tunus, Trablusgarp, Mısır) Müstakil donanmalar oluşturmakta idi. Özellikle Cezayir Donanması Merkez donanmanın yerini alarak Akdeniz'in Osmanlı'ya bağlı kalmasını sağlamıştır. Bu donanma 1681 yılına kadar büyük okyanuslara kadar açılmıştır. Hatta 5 Eylül 1795 de Amerikan Ticaret gemilerini ele geçirerek Amerika ile Amerika'nın yılda 642 dolar altın ve 12 bin Türk altını Cezayir'e ödeyecekti, anlaşması imzalanmıştı.

 40.Tımarlı sipahilerin önemini kaybetme nedenlerini yazınız

 —Diriliklerin hak etmeyen kişilere verilmesi

—Yeniçerilerin tımarları ele geçirmeleri,

—Sipahilerin sayılarının azaltılması,

—Yeni fetihlerle toprakların genişletilememesi,

—Celâli isyanları yüzünden üretimin azalması

—Tımar gelirlerinin düşmesi ve gelirlerinin hazineye mukataa yolu ile aktarılması,

—XVII. yüzyıl ortalarından itibaren tımarlı sipahilerin geri hizmetlerde görevlendirilmeleri.

  

 

Osmanlılarda Padişahlar:

1. Ertuğrul Gazi 
2. Osman I. (1299–1326)
3. Orhan I. (1326–1359)
4. Murat I. (1359–1389)
5. Beyazit I. (1389–1402)
6. Mehmet I. (1403–1421)
7. Murat II. (1421–1451)
8. Fatih Mehmet II. (1451–1481)
9. Bayezit II. (1481–1512)
10. Selim I. (1512–1520)
11. Süleyman I. (1520–1566)
12. Selim II. (1566–1574)
13. Murat III. (1574–1595)
14. Mehmet III (1595–1603)
15. Ahmet I. (1603–1617)
16. Mustafa I. (1617–1623)
17. Osman II.(1618–1622)
18. Murat IV. (1623–1640)
19. İbrahim I. (1640–1648)
20. Mehmet IV. (1648–1687)
21. Süleyman II. (1687–1691)
22. Ahmed II. (1691–1695)
23. Mustafa II. (1695–1703)
24. Ahmed III. (1703–1730)
25. Mahmud I. (1730–1754)
26. Osman III. (1754–1757)
27. Mustafa III. (1757–1774)
28. Abdülhamit I. (1774–1789)
29. Selim III. (1789–1807)
30. Mustafa IV. (1807–1808)
31. Mahmut II. (1808–1839)
32. Abdülmecit I. (1839–1861)
33. Abdülaziz I. (1861–1876) 
34. Murat V. (1876)
35. Abdülhamit II. (1876–1909) 
36. Mehmet V. Resad (1909–1918)
37. Mehmet VI. Vahdettin (1918–1922)