İtalya’nın Napoli şehrinin yaklaşık olarak 14 km doğusunda yer alan Vezüv Yanardağı, dünyanın en tehlikeli aktif yanardağlarından biri olarak bilinir.  

Vezüv Yanardağı ve Pompei Halkının Akibeti:

Pompei halkı Milattan sonraki ilk yüzyılın ortalarına doğru cinsel sapkınlığa dalmış ahlaksızlığın haddi hesabı yoktu. Pompei, Roma İmparatorluğu’nun sembol kentlerindendi.

    Dönemin Roma İmparatoru Caligula’nın hüküm sürdüğü yıllarda eşcinselliğin yaygın ve meşru olduğu bir dönem yaşanmaktaydı.  Romalı generaller ve üst sınıfı oluşturan aristokratlar tatil için bu şehirde ağırlanıyorlardı. Asilzadeler buraya gelerek eğleniyor ve edepsizliklerinin ise haddi hesabı yoktu.  Şehir halkının yaklaşık %40’ı kölelerden oluşuyordu. MS 79 yılında şehir büyük bir volkanik patlama ve ardından oluşan tisunami sırasında kayboldu.  

    1748 yılında tesadüfen Pompei şehri bulundu. Arkeologların başlattıkları kazılar 1860 yılında tamamlandığında kentin ihtişamlı yapısı ortaya çıkmıştı. Muhteşem caddelere sahip olan kentin 7 kapısı vardı. Kentte üstün sınıfa ait özel (müstehcen)  evler vardı ve kent yüksek duvarlarla çevriliydi. Mimari bakımdan oldukça muazzam yapılan bu şehir, bir liman şehri olması nedeniyle zenginleşmiştir. Şehirde yaşayan soylu aristokratlar yemek zevkini daha çok tatmak için yediklerini midelerinden boşaltmak için kaz tüyü ile kusturur, sonrasında yemeyin tadını ve zevkini almak için tekrar yemek yerlerdi.

     MS 79 yılının sonbaharı yaşanmakta, şehir nüfusunun 3 veya 4 katı kadar da tacir, tüccar ve eğlenmeye gelen misafirleri vardı. Pompei Şehrinde Patlama günü normal hayat devam etmekteydi ve hava her günkünden biraz daha boğucuydu. Felaket gününün sabah vaktinde Pompei şehri hafif depremle sallanmıştı. Bu sarsıntı fazla önemsenmedi. Bir anda korkunç bir gümbürtüyle patlayan Vezüv yanardağı, Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombasının 100.000 katı daha büyük termal enerji açığa çıkardı. Kısa bir süre içerisinde tüm Pompei'yi şehri toplu bir mezarlığa dönüştü.  Vezüv Yanardağı, 33 km yüksekliğe kadar ölümcül aşırı ısıtılmış lav külleri ile birlikte gaz bulutu püskürmüştü.  Korkunç patlamayla birlikte 1,5 milyon ton sıcak külü (erimiş kayalar, toz haline gelmiş süngertaşları), saniyeler içinde şehrin üzerine gökyüzünden püskürtmesi sonucu 16 bin insan kızgın lav ve küllerin altında can vererek taşlaşmışlardı.

    Yapılan kazılarda lavların altından çıkan figürler, oldukça korkutucu ve ürpertici bir durumun yaşandığına tanıklık etmekteydi. Soylular, köleler, çocuğuna sarılmış anneler, vatandaşlar, hayvanlar hepsi ölüm anındaki şekilleriyle üzerlerine 6 ile 7 metre kalınlığında kül ve lav yağmıştı. Anlaşılan o ki ''edepsizliğe'' düşkünlüğü ile bilinen Pompei şehri çok korkunç bir felaket yaşamıştı. Hemen yanı başlarındaki Vezüv Yanardağı etrafındaki 18 kilometrelik bir alanı küle çevirip içindeki canlılar ile birlikte yok etmişti.   

    Korkunç patlamada sağ kurtulanlar paniğe kapılarak limanlara doğru koşmaya başladıklarında, başka bir felaket ile daha karşılaşmışlardı. Zira limanın yanı başındaki deniz kabararak kıyı şeridine başka bir felaket yaşatmıştı. Azgın dalgalar büyük bir hızla gemileri şiddetli bir şekilde lavlara doğru sürüklemişti. Zaten gökten de iri kum taneleri şeklinde kızgın taş yağmuru ve ateş topu şeklinde kor halinde şehrin üzerine ve insanların başlarına yağmaktaydı. Vezüv öylesine kuvvetli püskürmüştü ki kül bulutları Anadolu, Suriye hatta Mısır'a kadar ulaşmıştı. 

    İtalya'daki Bari Üniversitesi ve Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü (INGV) ile İngiliz Jeolojik Araştırma Kurumu (BGS) tarafından yapılan araştırmaya göre; “Cesetlerin taşa dönmelerinin sebebi ise yanardağın püskürttüğü kaynar halindeki kızgın volkanik tuzların hava ile teması sonrası sertleşmesi ile kalıp oluşturmuş, zamanla vücudun içi çürümüş dışı ise kömürleşerek taşlaşmıştır.”[1]

Yapılan kazılarda ele geçen; “Taşlaşmış insan kalıplarının hepsi günümüzde Napoli'deki müzede sergilenmektedir. Bölge, Unesco tarafından Dünya Tarih Miras’ı kapsamında koruma altına alınmış olup ziyaretlere açık müze haline getirilmiştir. Ne yazık ki bu olayın vahşetinden ders alan çok az insan var.

    Vezüv yanardağı yaklaşık 1550 ve 1631 yıllarında da faaliyete geçmiştir. 1631 yılındaki patlamasında ise 4.000 kişinin ölümüne neden olmuştur.