TARIMDAN TİCARETE EKONOMİ

      Artı üründen sosyal sınıflara

   1) Buzul Çağı boyunca toplayıcılık ve avcılık yapan insanlar, iklimin ılımanlaşmasıyla birlikte toprağı ekip biçmeye başladılar. Elde ettikleri artı ürünü arttırmak ve bu ürünlerin bölüşümünü organize etmek için de çeşitli kurumlar oluşturdular. İnsanlar tükettiklerinden çok üretmeye başlayınca yiyecek üretiminde çalışması gerekmeyen yeni bir grup ortaya çıktı. Kentlere gelen bu insanlar iş bölümü gereği farklı işlerle uğraşmaya başlayınca elde edilen kazançlar da farklılaştı. Böylece artı ürünün doğuşuyla birlikte kendiliğinden ortaya çıkan iş bölümü toplumsal tabakalaşmanın da kaynağını oluşturdu.

2) Artı ürünlerin bir merkezde toplanması ve halka buradan dağıtılması toplumda tabakalaşmayı arttırmıştır. Örneğin Mezopotamya’daki tapınaklarda toplanan ürünlerin kaydını tutan din adamları, dağıtımı kontrol etmeye başlamıştır. Böylece tapınak rahipleri toplumda üst tabakayı oluşturmuştur.

3) Artı ürün sosyal ve ekonomik alanlarda olduğu gibi siyasi alanda da önemli değişikliklerin yolunu açtı. Doğu ülkelerinde toprakların tanrı adına hükümdarlar tarafından tasarruf edilmesi monarşileri daha da güçlendirdi. Avrupa ülkelerinde ise feodalitenin doğal sonucu olarak derebeylikler ortaya çıktı.

4) Toprak mülkiyetine sahip olma hakkının belli kişilere tanınması Hindistan’da da kast sisteminin doğuşuna ortam hazırlamıştır. İlk Çağ’da şekillenen ve Orta Çağ boyunca devam eden kast sistemine göre Hint toplumu brahmanlar (din adamları), kşatriyalar (askerler), vaisyalar (çalışanlar) ve sudralar (işçiler ve köleler) sınıflarından oluşturmuştur. Bu sistemde herkes, bir daha terk edemeyeceği bir kast içinde doğar, bu kasttan eş seçer ve bu kast içinde ölür. Her kast bireyinin alabileceği eğitim ve yapabileceği meslek türleri bellidir. Bu düzende insanların diğer kastların üyeleriyle bağlantı kurmaları engellenmiştir. Kast sisteminin mevcut yapılanması dışında, köylerin ve yerleşim yerlerinin en uzak yerlerinde yaşamalarına izin verilmiş parya denilen bir sınıf daha vardır. Kast sistemi Hindistan’da milli birliği engellemiştir.

5) İlk çağlardan itibaren devletler vergi toplamaya ihtiyaç duymuştur. Özellikle savaş zamanlarında halktan vergi alınmıştır. Vergiler, genellikle emek yoluyla ödeme, ayni ödeme ve nakdî ödeme şekilleriyle tahsil edilmiştir.. Güçlü bir yapıya sahip olan Roma’da tarımdan elde edilen fazla ürünün vergilendirilmesiyle oluşan kaynaklar; orduyu, bürokrasiyi ve şehirli nüfusu beslemiştir.