II. VİYANA SAVAŞI VE KARLOFÇA ANTLAŞMASI (1683–1699):

       Kutsal Roma-Germen imparatoru Devleti’nin baş şehri Viyana'nın Osmanlılar tarafından kuşatılması ve Osmanlı ordusunun yenilmesiyle başlayan ve 16 yıl süren bozgunlar devrine tarihimizde felaket seneleri denir. Bu devir ile birlikte Osmanlı devleti gerilemeye başlar. Bu gerileme öğle uzun sürer ki, ancak Sakarya Savaşı’ ile sona erer.

        Savaşın Sebebi:

       Macaristan'ın Avusturya denetiminde bulunan bölgedeki koyu Katolik olan Avusturya Kralı I. Leopok,  Mezhep özgürlüğünü kaldırması üzerine, Macar Beylerinden İmre Tokeli Avusturya'ya  karşı   ayaklanarak   Osmanlı devletinden yardım ister. Ancak bir asırdır ciddi zaferlere susamış olan ve eski devirdeki fütuhatı özleyen ordu ve toplumun da etkisi ve isteğini yerine getirmek üzere Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, güçlü ve ağır donanımlı bir ordu ile sefere çıkar. Osmanlı Ordusundaki askerlerin sayısı yardımcı kuvvetlerle beraber 500 bini buluyordu. 1682'de başlayan Viyana’nın kuşatılması üzerine tüm Avrupa ayağa kalkar. Eğer Fetih gerçekleşse idi Osmanlı devletinin Kaderi de değişirdi.   

Viyana bozgununun nedenleri:

-Kırım Beylerinin gereken ilgiyi göstermemeleri, 

-Merzifonlu Kara Mustafa Paşayı bazı komutanların çekememesi ve görevi ağırdan alması

-Kuşatma için elverişli olmaması,

-Osmanlı Ordusundaki lojistik ve disiplin sorunları

-Avusturya’ya Avrupa’dan (Alman Prensleri, Lehistan, Saksonya) destek gelmesi

-Orduda ganimet hırsı

-Ağır topların arazinin engebeli oluşu nedeniyle götürülmemesi

-Zahire kıtlığı

-Sadrazam’ın büyük tahribat yapmadan şehri almak istemesi

Gibi nedenlerle II. Viyana kuşatması büyük bir bozgunla sonuçlandı.

      Oysa Viyana önlerinde galip gelebilecek kuvvetli Türk ordusu, devletteki iç bozuklukların orduya yansıyan etkilerinden dolayı tarihteki en ağır bozgunlarından birini yaşadı.

 Ordunun bütün donatımı hazinesi, topları, cephanesi terk edilmek zorunda kalındı.

Bu yenilgi nedeniyle; Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, padişah IV. Mehmet tarafından idam edildi. Oysa Merzifonlu Kara Mustafa Paşa bu yenilginin izlerini silebilecek tek devlet adamıydı. Osmanlı ordusunun bu yenilgisi karşısında cesaretlenen Batılı ülkeler Osmanlı Devleti’ne karşı Avrupa’da Kilise'nin etkisiyle "Kutsal İttifak" oluştu.

Kutsal İttifak:

II. Viyana yenilgisinden sonra Osmanlıların batı yönündeki ilerleyişi tam olarak durdu. Bundan sonra Osmanlı savunmaya geçerken, Türkleri Avrupa’dan atma girişimleri yeniden başlatıldı.

Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları (1683-1699), Osmanlıların II. Viyana Kuşatması'nda başarısızlığa uğramasından cesaret alan bir grup Avrupa ülkesinin Papanın teşviki ile Kutsal İttifak adı altında Türkleri Avrupa’a ve Balkanlardan atmak için oluşturdukları birliğin adıdır.  Avusturya, Lehistan, Venedik, Malta ve Rusya gibi devletler Osmanlılara karşı giriştikleri ve bu ülkelerin Macaristan, Ukrayna ve Dalmaçya'da hâkimiyet kurup Balkanlar'daki Osmanlı hâkimiyetine büyük darbe vurmaları ile sonuçlanmış bir savaşlar dizisidir ki 16 yıl sürmüştür.  Osmanlı tarihinde Felaket Seneleri olarak geçen bu savaşa Avrupalı kaynaklarda Büyük Türk Savaşları olarak bahsedilmiştir.

     FELAKET SENELERİ

  1683-1699 Savaşları (Felâket Seneleri)

 Haçlılar Birliği (Kutsal ittifak):

Papa bütün Hıristiyan dünyasının başı olarak yeni bir "Haçlı Birliği" kurdu. Avusturya, Venedik, Lehistan, Rusya ve Malta bu birliğe katıldı.

Venedikliler Mora yarımadasına ve Dalmaçya kıyılarına,

Ruslar; Azak tarafına,

Lehistan; Podalya ve Boğdan üzerine

Avusturya; Macaristan ve Erdel üzerine saldırdılar (1686) .

Salankamen (1691) ve Zenta(1697) Yenilgisi

Bu sırada IV. Mehmet tahtan indirildi II. Süleyman tahta getirildi. Sadrazam Fazıl Mehmet Paşa iç işlerini düzelttikten sonra savaşta ön safta savaşırken şehit edildi. Bu sırada II. Süleyman tahtan indirilmiş II. Ahmet tahta çıkarılmıştır. Bir değişiklik yapılarak Sultan II. Mustafa padişah oldu. Sultan II. Mustafa bizzat savaşa çıktı, bazı başarılar elde ettiyse de kesin bir sonuç alamadı ve Macaristan alınamadı. Bu sırada Venedikler Sakız'ı işkâl etmiş, Ruslar Azak kalesini almışlardı (1693). Osmanlılar Salankamen (1691)’de ve 1697’de Zenta bozgunundan sonra padişah II. Mustafa ve Sadrazam Amcazade Hüseyin Paşa barış istedi. İngiltere ve Hollanda’nın aracılığı ile antlaşma sağlanmıştır.

        Karlofça Anlaşma:

     Devlet çok yıpranmış. II. Mustafa'nın savaşa devam etmek istemesi üzerine sadrazam ve devlet büyüklerinin isteğiyle Belgrat civarında Karlofça Kasabası’nda Avusturya, Venedik, Lehistan ve Rusya gibi devletler ile iki aydan fazla süren bir görüşme sonucunda 1699 yılında Karlofça Anlaşması imzalandı. Buna göre;

1. Temeşvar Osmanlılarda kalmak üzere bütün Macaristan ve Erdel Avusturya'ya verildi.

2. Podolya ve Ukrayna, Lehistan'a (Polonya)

3. Mora Yarımadası ile Dalmaçya kıyıları Venedik'e bırakıldı.

4. Lehistan'ın Kırım' a verdiği vergi kaldırıldı.

5. Antlaşma 25 yıl sürecek, Avusturya’nın garantörlüğünde olacaktır.  

Not: Karolofça Antlaşması Osmanlı devletinin toprak kayıp ettiği ilk anlaşmadır. 

 Kalofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybedilen toprakları geri almak, 18. yüzyıl Osmanlı devlet siyasetinin temelini oluşturmuştur. Kaybedilen yerler geri alınmadığı gibi yeni topraklar da elden çıkmıştır.          

 Antlaşmanın Sonuçları (önemi):

-Osmanlı Devleti, ilk defa topraklarının büyük bir kısmını kaybetti. Duraklama Devri kapandı, Gerileme Devri başladı.

-Avrupa devletleri savunmadan saldırıya geçti.

-Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki egemenliği sona erdi ve ilk defa toprak kaybetti. Avrupa'nın bu ilerlemesi ancak Sakarya Savaşı'nda (1921) durduruldu. 

-Kutsal ittifak sırasında sefere çıkan II. Mustafa (1695-1703) ordusunun başında savaşa çıkan son padişah olmuştur.

-Osmanlı devleti Karlofça antlaşması sonrasında Avrupa’da Fransa yerine İngiltere ve Hollanda gibi devletlerle ittifaklar kurarak yeni alternatifler arayarak denge politikası oluşturmaya çalışmıştır.

Konjonktürel İttifak?

Osmanlılar Almanya, Lehistan, Venedik ve Rusya karşısında İngiltere, Hollanda ve İsviçre ile iyi ilişkiler kurmaya çalışmıştır.

Osmanlı Devleti dönemin durum ve şartlarını menfaatleri doğrultusunda gözeterek konjonktürel ittifaklar oluşturmaya çalışmıştır.

Protestanların Haçlı zihniyeti zayıflamıştır.

İSTANBUL ANTLAŞMASI-1700

Osmanlılarla-Ruslar arasında Karlofça Antlaşmasından bir yıl sonra olmuştur. Anlaşmanın şartları aşağıdaki gibidir. 

 -Azak kalesi ve çevresi Ruslara verildi.
 -Ayrıca Ruslar İstanbul'da elçi bulunduracak.
 -Kutsal yerlere  (Kudüs'ü) serbestçe ziyaret edecekti.

Rusy delegeleri Karlofça Antlaşması’nda imza yetkileri olmadıklarından Karlofça Anlaşmasına gözlemci olarak katılmışlardır.  Bu nedenle bir yıl sonra Osmanlı Devleti ile Rusya arasındaki anlaşma bir yıl sonra yapıldı (1700). İstanbul Antlaşması’nı yapmıştır. Ruslarla yapılan antlaşmaya göre;