Kerden Antlaşması 1746

Kerden Antlaşması 1746

Gerileme Döneme Osmanlı İran İlişkileri ve Kerden Antlaşması 1746

 

İran'da İç Karışıklık ve Afgan Ayaklanması:

XVIII. yüzyılda İran’da Afgan ayaklanmaları, siyasi bunalıma neden oldu.
 Bu durum Dağıstan’ın İran hâkimiyetinden çıkıp Osmanlı Devleti’ne bağlanmasına neden oldu. XVI ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı – İran mücadelelerinden faydalanmak isteyen Ruslar sessizce Volga bölgesine yerleşmişlerdi.  1556’da Astarhan’ı ele geçirerek Azerbaycan ile komşu olmuştu. 
     Osmanlı Devleti Rusların Kafkasya üzerindeki politikalarını biliyordu. I. Petro’nun Prut Savaşı’nda Osmanlılara yenilince İran’ın iç karışıklıklarından faydalanmak isteyen Rusya İran’a saldırdı ve İran’ın kuzeybatı eyaletlerini ve Bakü’yü ele geçirdi.
     Osmanlı Devleti; Rusların İran’da ilerlemesinin önüne geçmek hem de İran'ın iç karışıklığından yararlanmak için dönemin Sadrazamı Damat İbrahim Paşa’nın girişimleri ile İran üzerine bir sefer düzenlendi
Osmanlılar Tiflis, Revan ve Nahcivan’ı ve ardından da Tebriz ve Güney Azerbaycan’ı (Batı İran) ele geçirdiler. 

Osmanlı –Rus İlişkileri:
Osmanlılar Rusların daha güneye inmesine neden oldu ve Rusya ile çatışma durumu ortaya çıktı. Fransa’nın araya girmesi üzerine Rusya ile Osmanlı devleti arasında ilk defa dostluk anlaşması İran Mukasemenâmesi (İstanbul Antlaşması) imzalandı (1724) .
 İstanbul Antlaşması (İran Mukasemenamesi):
      Rusya ile Osmanlılar arasında İran'ın Kafkasya toprakları paylaşıldı.
Anlaşmaya göre:

Osmanlılar; Gürcistan, Şirvan, Azerbaycan,
Ruslara ise Kafkaslar ve Hazar Bölgesi Rusya’da kalmış.
 Afşar Türkmenlerinden Nadir Şah’ın İran’da yönetime geçmesi İran’ın yeniden güçlenmesine neden oldu.  İran Şahı bu anlaşmayı kabul etmeyerek her iki devlete karşı başarılı mücadelelerini sürdürdü. (Osmanlılar ile İran arasında çıkan bu savaşlar aralıklarla 1779’yılına kadar sürdü.)
Ahmet Paşa Antlaşması:
Osmanlı İran Mücadeleleri sırasında İstanbul’da Patrona Halil isyanı çıkmış, padişah değişikliği olmuştu, Sadrazam Damat İbrahim Paşa öldürülmüş ve I. Mahmut tahta geçmişti. I. Mahmut devletin iç işlerini düzelttikten sonra tekrar İran ile savaşa devam etmiştir. 1731 yılında yapılan savaş sonucunda Ahmet Paşa Antlaşması  yapıldı (1732).
İran ile yapılan Anlaşmaya Göre:
Tebriz, Batı İran ve Azerbaycan İran’a 
Kafkasya ise  Osmanlılara  Bırakılmıştır.
 

Kerden Antlaşması:
1736’da Safevi hanedanlığına son vererek Şah Tahmasb’ı devirerek tahtı ele geçiren Avşar Türklerinden Nadir Şah döneminde İran oldukça güçlendi.
1736-1739 Osmanlı-Avusturya ve Rus savaşlarından istifade etmek isteyen Nadir Şah; Afganistan, Kerkük ve Musul’a saldırdı. Osmanlıların İran üzerine sefer düzenlemek için Kırım’dan yardım istemesi durumu karşısında İran barış isteğini iletmiş. Bunun üzerine 1746 yılında yapılan Osmanlı – İran savaşları sonucunda  Tahran yakınlarında Kerden adı verilen ve
Kasr-ı Şirin Antlaşması esas alınan bir antlaşma yapıldı.
 

Not: Bu antlaşma ile Kasr-ı Şirin antlaşması yenilenmiştir.

Google+ WhatsApp