10. Sınıf tarih dersi ünite konuları

ÖĞRENDİKLERİMİZİ PEKİŞTİRELİM

*Osmanlı Bizans kuvvetleri ile ilk kez Koyunhisar Savaşı’nda savaştılar.        

*Anadolu Türk Beylikleri içinde Osmanlı Devleti’nin topraklarına kattığı ilk beylik Karesioğullarıdır. Bu hareket Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlamaya yönelik atılan ilk adım olarak kabul edilmektedir.

*Timur Altın Orda Devleti üzerine düzenlediği seferlerle Rusya’nın güçlenmesine ortam hazırlamıştır.

*Anadolu Hisarı Yıldırım Bayezit, Rumeli Hisarı ise II. Mehmet (Fatih) döneminde yapılmıştır.

*Sırpsındığı Savaşı Osmanlıların Balkanlarda Haçlılarla yaptığı ilk savaştır.

*Osmanlılar Balkanlarda tutunmak için Haçlılarla; Varna (1444), Kosova (1448) Savaşını yapmışlardır.

*Kosova Savaşı Osmanlıların Balkanlarda tutunmak için verdiği bir savaştır. Bu savaş sonrası Türklerin Balkanlardan sökülüp atılamayacağı anlaşılmıştır. (Türkler kesin olarak Balkanlara yerleşmişlerdir.)

*Denizcilik tecrübesi ve donanma gücüne sahip olan Karesi beyliği, Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları topraklarının Osmanlılara katılması ile Osmanlılar bu beyliklerin donanma gücünden istifade etmiştir.

*Osmanlılar denizlerde ilk defa Venediklerle savaşmışlardır. Yıldırım Bayezit ve Mehmet Çelebi döneminde Venediklerle karşı başarısız oldukları bu savaşlarda tecrübe kazanmışlardır.

*Kuruluş döneminde Osmanlı askerlerinin kullandıkları silahlar; kılıç, gürz, balta, hançer, mızrak, ok ve yay.

*Bizans’ta çıkan taht kavgaları karşısında Osmanlılar Rumeli’ye ilk defa Orhan Bey döneminde geçtiler.

*Rumeli’de ilk ele geçirdikleri toprak “Çimpe” kalesi olmuştur.   

* Edirne “Sazlıdere” savaşı ile ele geçirilmiştir.

Ankara savaşı Timur Devleti ile Osmanlılar arasında oldu. Bu savaşta yenilerek esir düşen Yıldırım Bayezit’in oğulları arasında taht kavgası çıktı. On bir yıl süren taht kavgaları dönemine Osmanlı tarihinde “Fetret Dönemi” denmiştir. 

*İlk Osmanlı Medresesi Orhan Bey döneminde İznik’te Açıldı

*Mülkiyeti Müslüman halka ait olan topraklara “Öşri”, mülkiyeti gayrimüslimlere  ait olan topraklara ise “Haraci” denmiştir.

*Osmanlı Devleti “iskân” siyaseti ile balkanlardaki Türk egemenliğini sürekli hale getirmek istemiştir.

*Yeniçeri Ocağına devşirme sistemi ile asker alınmıştır.

*Osmanlılarda ustalık seviyesine ulaşmış kişilere dükkân açma iznine “gedik” denmiştir.

*Osmanlılarda geliri, sınır boylarındaki askerlere bırakılan topraklara “yurtluk” adı verilmiştir.

*Geliri kale ve tersane giderleri için ayrılan topraklara “ocaklık” denmiştir.

*Gelirleri asker ve sivil devlet görevlilerine bırakılan toprakları “dirilik”  denmiştir. Dirilik toprakları has, zeamet ve tımar olara üç kısma ayrılmıştır.

*Devlet’e ait topraklara “miri arazi” denmiştir.

*Geliri hayır işleri ve kamu yararına ayrılmış topraklara “vakıf arazi” denmiştir.

*Nüfusunun büyük bölümü kırsal kesimde yaşayan Osmanlı Devleti’nin ekonomisinin temeli tarıma dayanıyordu.

*Gelirleri padişah anneleri, eşleri ve kızlarına ayrılan topraklara “paşmaklık” denmiştir.

*Fethedilen yerlerin ve buralarda yaşayan insanların özelliklerini ayrıntılı biçimde; nüfusunu, medeni hallerini, sağlık durumlarını, mesleklerini, mal varlığını ve diğer her türlü bilgilerinin kaydedildiği deftere “tahrir defteri” denmiştir. Tarihçiler için birinci elden kaynak olarak kabul edilmiştir.

*Osmanlılarda zanaat erbabına genel olarak ehl-i hirfet denmiştir.

*Esnafların kendi aralarında örgütlenmesi ve meslek deneyimi kazanmalarına ve herhangi bir meslek dalıyla ilgili eğitilmelerine Abbasilerin “fütüvvet, Selçuklular ve Osmanlıların kuruluş dönemde ahilik denmiştir. Sonraki dönemlerde ise bu sisteme “lonca” denmiştir. (çırak, kalfa ve usta)

*Yollarda tüccarların güvenliğini derbentçi denilen görevliler sağlardı.

*Posta ve haberleşme hizmetlerini “menzil teşkilatı” yerine getirirdi.

*Taşımacılık; at, katır, deve gibi hayvanlarla sağlanırdı. Osmanlılarda bu işle uğraşanlara “mekkâreci” denmiştir.

*Osmanlılarda kale kuvvetleri büyük ölçüde güçlü, kuvvetli, korkusuz bekâr gençlerden oluşurdu. Azap denilen bu askerler savaş zamanında ordunun en ön safında savaşırlardı.

Soru:

Neden Osmanlı devleti içinde Avrupa’daki gibi köle, çiftçi, soylu gibi bir sınıf oluşmamıştır:

Toprak sahibinin padişah (devlet adına) olması nedeniyle ortaya büyük hanedanların çıkması engellenmiştir. Bu uygulama Avrupa’daki gibi feodalite ve sınıf ayrımlarının doğmasını önlemiştir