14. YÜZYIL BAŞLARINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA
Osmanlı devleti kurulduğu dönemlerde dünyadaki siyasi durum
XIV. YÜZYIL BAŞLARINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA
Balkanlar ve Avrupa:
XIV. yüzyıl başlarında Avrupa devletleri, henüz siyasi birliklerini gerçekleştirememişlerdi.
Batı Avrupa’da derebeylik yani feodalite rejimi hüküm sürmekteydi.
Bizans Devleti Anadolu ve Avrupa’daki birçok topraklarını kaybetmiş durumdaydı. Sırplar, Bulgarlar ve Anadolu’daki Beyliklerle mücadele halindeydi.
Din bakımından;
Ortodoks ve Katolikler arasında mücadele vardı. Katolik Macarlar Ortodoksları egemenliklerine alarak mezhep değiştirmeleri için baskı yapıyorlardı.
İngiltere ve Fransa arasında gerilim vardı ve bir süre sonra her iki devlet arasında yüzyıl savaşları başlayacaktı.
Orta Asya’da; Altınorda; Timur Devleti ve Rus Knezliği vardı.
Altınorda Devleti: (1227-1502)
Cengiz Han’ın torunu Batuhan tarafından Hazar Denizi ile Karadeniz’in kuzeyinde kuruldu. Güçlü olduğu dönemde Moskova ve Kiev Knezliklerinin Karadeniz’e inmelerine engel oldu. XIV. Yüzyıl sonlarında Timur’un düzenlediği seferler sonunda ağır yenilgiler aldı ve parçalandı. Timur ile Altınorda Devleti’nin birbirleriyle mücadeleleri Türkleri zayıflattı. Bu devletin 1502’de yıkılmasıyla Moskova Knezliği güçlenerek Rus Çarlığı haline geldi. 1700’lü yıllarından sonra Ruslar Türkler için büyük bir tehdit oluşturdular.
ANADOLU’DA SİYASİ DURUM:
Anadolu’da Kurulan Beylikler: 14. Yüzyılın başlarında Anadolu’da başlıca şu beylikler vardı.
Türkiye Selçuklu Devleti (1077-1308)
Eratna ve Kadıbuhranettin Beyliği
Candaroğulları
Saruhanoğulları
Aydınoğulları
Germiyanoğulları
Menteşeoğulları
Hamidoğulları
Tekeoğulları
Dulkadiroğulları
Ramazanoğulları
Ayrıca:
Trabzon Rum İmparatorluğu
Cenevizler; Karadeniz sahillerinde koloniler kurmuşlardı.
Ege ve Akdeniz kıyılarında Venedik ticaret kolonileri bulunmaktaydı.
TÜRKİYE SELÇUKLULARI
Arslan Yabgu’nun torunlarından olan Süleyman Şah, İznik merkez olmak üzere bu devleti kurmuştur . Haçlı Savaşları sonrası başkent İznik’ten Konya’ya taşındı.
Alâeddin Keykubat döneminde en parlak dönem oldu. Alâeddin Keykubat döneminde Harzemşahlarla ittifak yapıldı. Sınır güvenliği artırıldı, yeni kaleler yapıldı, kaleler tamir edilerek güçlendirildi. Ama 1230 yılında Harzemşahlar ile yapılan savaş sonrasında Harzemşahlar yenildi ve bir süre sonra yıkıldı. Böylece Moğollar ile aradaki tempon bölge ortadan kalktı.
Bir süre sonra Moğol baskıları sonucu Anadolu’ya büyük Türk göçleri başladı. Bu durum Anadolu’da birtakım karışıklıklara neden oldu. Bu karışıklıklardan yararlanmak isteyen Moğollar Selçuklulara saldırdılar.
1243 yılında yapılan Kösedağ Savaşı’nda Türkiye Selçukluları yenilerek siyasi ve askeri gücünü tamamen kaybetti. Bu dönemde İlhanlıların egemenliğini kabul etmek istemeyen Türkmen beyleri çoğunlukla Anadolu’nun batı bölgelerinde beylikler kurdular. Böylece Anadolu’da Beylikler dönemi başladı. Selçukluların yıkılması sonucunda ortaya beylikler çıktı ve bu nedenle Anadolu’daki Türk siyasi birliği bozuldu.
Bu dönemde Anadolu’da Türk siyasi birliğini yeniden oluşturmak için beylikler arasında mücadele (savaş) başladı.
İlhanlı Devleti egemenliğinde yaşayan Türkiye Selçuklu Devleti, 1308’de Sultan II. Mesut’un ölümüyle sona erdi.
Memluk Devleti (1250-1517)
Ayberk tarafından Mısır’da kurulan Memluklar, Hicaz, Filistin, Lübnan, Suriye ve Güney Anadolu’ya kadar genişleyerek XIV. Yüzyılın en güçlü devletlerinden biri oldular. Abbasi halifesinin Mısır’da bulunması, Memluklara, İslâm dünyasında dini üstünlük sağlıyordu.
Ayrıca Baharat Yolu’nun Memluk topraklarından geçmesi de ekonomilerinin gelişmesine neden oluyordu.
Bu devlet 1517 yılında Osmanlılar tarafından yıkılmıştır.
İlhanlı Devleti: (1256-1335)
Cengiz Han’ın torunu Hülâgû tarafından İran’da kuruldu. 1243 Kösedağ Savaşı'nda Selçuklu Türklerini yenilgiye uğratan Moğollar, Ötüken merkezine bağlı olmak üzere, İran’a geçerek 1256 yılında başkenti Tebriz olmak üzere İlhanlı yönetimini kurdular.
1258’de Bağdat’a girerek Abbasi halifeliğine son verdiler ve ele geçirdikleri bütün hanedan üyelerini öldürdüler. İlhanlılar Irak, Kafkasya ve Anadolu’ya hâkim oldular.
Moğollar, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında önemli rol oynadılar. İlhanlılar döneminde Anadolu'nun büyük kısmı İlhanlılara ait olduğu için Orta Asya’dan Anadolu’ya yoğun Türkmen göçleri olmuştur.
İlhanlılar, Suriye ve Filistin'i işgalden sonra Mısır'a doğru ilerlemeye başladılar. Ancak Memluklar, Ayn-ı Câlut Savaşı'nda İlhanlıları yenilgiye uğratarak Filistin ve Suriye'den çıkardılar (1260).
Memlûk Sultanı Baybars, Anadolu’daki Türkmen beylerinin yardım istemesine olumlu cevap vererek İlhanlıları ikinci kez Elbistan'da yenilgiye uğrattı (1277).
Moğollar; Memluklar tarafından uğratıldıkları yenilgiler dışında savaş kaybetmediler. Bu durum İlhanlıların zayıflamasına neden oldu. İlhanlılar, Gazan Mahmud Han (1295-1304) zamanında Müslümanlığı kabul ettiler.
14. yüzyılın başlarında çıkan iç karışıklıklar sonucu İlhanlılar parçalandı (1336). İlhanlı topraklarının Azerbaycan bölümünde Çobanoğulları, geriye kalan büyük bölümü üzerinde ise Celâyirliler Devleti kuruldu.
OSMANLILAR
.jpg)
Osmanlı Devleti Oğuzların Kayı boyu tarafından kuruldu. Kayı boyu aşiretini beylikten imparatorluğa taşıyan güç ahilik sistemiydi. İmparatorluğun temeli başlangıçta bu sistem üzerine oturtulmuştu.
