Sürekli ve düzenli tekrar edelim (Kuruluş Dönemi Osmanlı Devleti)

 

II. BEYAZIT (1481-1512)

Fatih'in ölümü üzerine yerine oğlu Beyazıt geçti. Zamanın en önemli olayı Kardeşi Cem'in isyanı olayıdır. Bu nedenle dış siyaset açısından sönük geçmiştir. Fatih zamanında bozulan Memluk ilişkileri;

Hicaz suyolları,

Dulkadiroğulları arasındaki taht kavgaları,

Ramazan Oğullarını egemenlikleri altına almak istemeleri,

Hindistan'dan gelen hediyelere el koymak istemeleri yüzünden iyice araları bozulmuştu. Fakat yapılan savaşta kesin sonuç alınamaması üzerine aralarında anlaşma yapmışlardı.

Bu dönemde Osmanlı-Venedik ilişkileri bozulmuştu. Bu dönemde Kemal ve Burak Reislerin başardığı savaşları ile Venediklerin elinde bulunan İnebahtı, Nemarin ve Yunan adaları geri alındı.

II. Beyazıt devrinde Akkoyunlu devleti tamamen yıkılmış yerine Şah İsmail Tarafından 1501 tarihinde Safevi Devleti kurulmuştu. Şah İsmail doğuda kurularak güçlenmesi Osmanlıları oldukça endişelendirmişti. II. Bayezit döneminde Anadolu'da bir çok isyan çıkmış ve bu isyanlar güçlükle bastırılmıştır. 

II. Bayezit döneminde çıkan Şahkulu İsyanını ve bu isyanın güçlükle bastırılması nedeniyle II. Bayezit'in oğulları arasında taht mücadelesinin başlamasına neden oldu. Padişahın gevşek hareketi oğulları arasında saltanat kavgasına neden olmuştur. Askerin Selim'i istemesi üzerene, ikinci Beyazıt tahtan indirilerek yerine I. Selim (Yavuz) getirilmiştir. 

Cem Sultan Olayı (1481 -1495)

Fatihin vefatından sonra devşirme devlet adamları ve yeniçerilerin desteğini alan II. Bayezid Osmanlı tahtına çıktı. Fatih'in diğer oğlu Cem ise II. Bayezid'in hükümdarlığına itiraz etti. Cem Sultan'ın impa­ratorluğu paylaşma teklifini II. Bayezid kabul etmeyince Cem Sultan Bursa'ya gelerek hükümdarlığını ilan etti. Bursa yakınlarında yapılan savaşı kaybe­den Cem Sultan Mısır'a giderek Memlüklere sığındı. Karamanoğulları ve Memlüklerin desteğiyle yeni­den ayaklanan Cem Sultan başarılı olamadı. Cem Sultan'ın Rumeli'ye geçeceğini öğrenen II. Bayezid Rodos şövalyeleriyle anlaştı. Rodos şövalyeleri Cem Sultanı Rumeli'ye geçirme yerine Fransa'ya götürdüler. Şövalyeler Cem'i ellerinde bulundur­makla Rodos adasının güvenliğini sağlayabileceklerine inanıyorlardı. Uzun görüşmeler sonucunda Cem Sultan önce Papa'ya daha sonra da Fransa kralı VIII. Şarl'a teslim edildi. Cem Sultan Haçlı Se­feri düzenlenmesine ve din değiştirmeye yanaşmayınca Avrupalılar Cem'i gözden çıkardılar.

Not 1: 1495'te Cem Sultan in ölümü üzerine Avrupalıla­rın bir Osmanlı şehzadesini kullanarak düzenle­meyi planladıkları Haçlı Seferi sonuçsuz kalmış­tır. Not 2: Osmanlı Devleti'nin iç sorunu olan Cem Olayı, Ro­dos şövalyeleri ve Avrupalıların devreye girmesiyle dış sorun (Avrupa sorunu) haline gelmiştir. Ayrıca bu taht kavgası Osmanlıların dış siyasette pasif kalmalarına ve İspanya'daki Müslümanlara yeterli yardımın yapılamamasına neden olmuştur.

Osmanlı - Memlûk İlişkileri

Fatih döneminde bozulan Osmanlı - Memlûk ilişk­leri II. Bayezid döneminde savaşa dönüşmüştür.
Osmanlı Memlûk ilişkilerinin bozulmasında;
- Memlüklerin Cem Sultan'ı desteklemesi 
Osmanlıların Memlüklere bağlı Ramazanoğulları ile Dulkadıroğulları topraklarına egemen olmak istemesi etkili olmuştur.

1485 yılında başlayan savaşlar altı yıl devam etmiş ve kesin bir sonuç alınamamıştır. Sadrazam Davut Paşa tarafından Yeniçeri Ocağı’na ilk kez bu savaşlar sırasında ateşli silahlar (tüfek) dağıtılmıştır. Tunus hükümdarının girişimiyle 1492’de ( Ya kardeşlerim her ikiniz de Müslüman, her ikiniz de Türk, her ikiniz de sünnisiniz. Sizin alıp veremediğiniz ne gelin barışın) yapılan antlaşma ile Fatih dönemindeki sınırlara dönüldü.

Osmanlı - Venedik İlişkileri:
II. Bayezid döneminde Doğu Akdeniz'deki Osmanlı egemenliği Venediklilerin ticaret faaliyetlerini engelliyor, Venediklilerin buralara egemen olması da Osmanlıların hareket serbestliğini kısıtlıyordu. Venediklilerin Mora halkını Osmanlılara karşı kışkırtması Osmanlı - Venedik savaşını başlatmıştır (1499). Cem Sultan'ın ölümünden sonra daha aktif bir politika izleyen Osmanlı Devleti, ilk önemli deniz zaferini bu savaşta kazandı, İnebahtı, Modon, Koron ve Navarin kaleleri Venediklilerden alındı. Böylece Venedikliler Mora'dan tamamen çıkarılmıştır (1502).

Endülüs'e Yardım Gönderilmesi:
Ispanya'daki Katolikler; Müslüman Arap ve Yahudilere karşı soykırım hareketine girişmişlerdi. 1492 yılında Türk denizcileri, İspanya'daki Arap ve Yahudileri soykırımdan kurtarmıştır. Arapları Kuzey Afrika'ya taşınmış, Yahudilerin büyük bir kısmı Osmanlı topraklarına yerleştirilmiştir. Bu durum Osmanlıların hoşgörüsünü, ezilen uluslara ve mültecilere yardımcı olduğunu göstermektedir.

II. Bayezit Döneminde Balkanlardaki Gelişmeler:

II. Bayezid döneminde Karadeniz sahillerine seferler düzenlenmiştir. Boğdan üzerine sefer düzenlenerek Kili ve Akkerman Osmanlı yönetimine geçmiş ve Boğdan yeniden Osmanlı egemenliğine gir­miştir (1484). Osmanlıların bu bölgeye ilgi göstermesinde Boğdan'ın Macarlarla işbirliği yapması ve Osmanlı Devleti'nin Karadeniz ticaretini engellemesi etkili olmuştur.

Bu fetihlerle;
-Osmanlı toprakları karadan Kırım'la birleşmiştir.
- Karadeniz'in batı sahilleri Osmanlıların hakimiyeti altına girmiştir.

XVI. yüzyılda Osmanlı donanması Karadeniz ve Akdeniz'de söz sahibi haline gelmiştir. Aynı tarihlerde Venedikliler denizcilik alanında zayıflamış, ancak Akdeniz'in batısında İspanya ve Portekiz iki güçlü denizci devlet olarak ortaya çıkmıştır.

 II. Bayezit Döneminde Osmanlı – Safevi (İran) İlişkileri:

Akkoyunluların taht kavgalarından yararlanan Şah İsmail bu devleti yıkarak İran'da Safeviler Devleti'ni kurdu (1502). Şah İsmail Safevi Devleti’ni kurduğunda 16 yaşındaydı. XVI. yüzyıl başlarında Şah İsmail'in hızlı bir şekilde yükselişe geçerek güçlenmesi Osmanlı Devlet adamlarını endişelendirdi. Osmanlı topraklarında Şahkulu isyanı patlak verdi. Osmanlılar bu isyandan Şah İsmail’i sorumlu tuttu ve bu durum Yavuz Sultan Selim döneminde savaşa neden oldu