I. SELİM (YAVUZ) DÖNEMİ (1512 -1520)

II. Bayezit’in üç oğlu vardı. Büyük oğlu Ahmet; Amasya’da, ortanca oğlu Korkut; Manisa’da, küçük oğlu Yavuz Selim; Trabzon’da vali idiler. II. Bayezit, Selim’in tahta geçmesine karşıydı, çünkü Şehzade Ahmet’in tarafını tutmaktaydı. Yavuz Selim hükümdar olmak istiyordu. Ancak; padişah olma konusunda vâris, kanunen belirlenmediği için, tahta geçmek için harekete geçti. Bu gaye ile Trabzon’dan Kefe’ye giden Yavuz Selim, kayın pederi Kırım Hanı Mengili Giray’dan aldığı kuvvetlerle Trakya’ya geldi. Babası II. Bayezit ile Çorlu yakınlarında yaptığı savaşı kaybeden Yavuz Selim, Kefe’ye kaçtı. II. Bayezit, yerine oğlu Ahmet’e bırakmak için onu İstanbul’a çağırdı. Ancak Yeniçerilerin ayaklanması ve Yavuz’u istemesi sonucu II. Bayezit, padişahlığı oğlu Yavuz Selim’e bırakmak zorunda kaldı (1512).

Saltanatının ilk dönemlerinde kardeşleri ile yap­tığı saltanat mücadelesini kazanmak için önce Şehzade Korkut’u daha sonra da Şehzade Ahmet’i yakalatıp öldürdü. Ve böylece içteki sorunu çözen Yavuz Sultan Selim, bundan sonra Doğu siyasetine ağır­lık vermiştir.

Yavuz Sultan Selim'in temel amacı İslam dünyasında birliği sağlamaktı. Bunun için Türkistan'a kadar ulaşmak istiyordu. Hindistan ve Çin'in harita­larını çizdiren Yavuz Sultan Selim, Yeniçeri Ocağı'nı yeniden düzenledi ve donanmayı güçlendirdi.

Yavuz Sultan Selim batıdaki devletlerle yapılmış olan anlaşmaları yenileyerek doğuya yöneldi. Doğudaki faaliyetleriyle oğlu Kanuni Sultan Süleyman'ın Avrupa ve Akdeniz'deki faaliyetlerine ortam hazır­lamıştır.

Osmanlı - İran İlişkileri:

Yavuz Sultan Selim'in hükümdar olmasından sonra Şah İsmail, Anadolu'da mezhep propagandasını yoğunlaştırmıştı. Bu durumu çözümlemek amacıyla İran üzerine sefere çıkmıştır. İki devlet arasında yapılan Çaldıran Savaşı’nda (1514) Şah İsmail yenildi. Bu savaşta Osmanlı ordusunun ateşli silâhlara sahip olması, savaşı kısa sürede sonuçlandırmış ve Osmanlılar kesin zafer kazanmışlar.

         Çaldıran savaşının sonuçları;

—Anadolu'da Safevi tehlikesi önlenmiştir.

—Tebriz - Halep ve Tebriz - Bursa arasındaki İpek yolu Osmanlı denetimine girmiştir.

  —Doğu ve Güneydoğu Anadolu ele geçirilmiştir. Çaldıran Savaşı dönüşünde Dulkadıroğulları Beyliği üzerine bir sefer yaparak Turnadağ Savaşı (1515) ile bu beyliğe son verdi ve toprakları Osmanlılara katıldı. Ayrıca bu savaş sonucunda Çukurova’daki Ramazanoğulları Beyliği de Osmanlı Devleti’ne bağlandı.

  —Anadolu’da Türk Birliği kesin olarak sağlandı.

—Çaldıran Zaferi ile kazanılan topraklar, Osmanlılar ile Memlûkleri komşu yaptı ve Osmanlılar ile Memlüklerin arasınının açılmasına neden oldu. 

Not: Dulkadıroğulları Beyliğinin Osmanlı Devleti'ne katılmasından sonra Ana­dolu'da Türk siyasal birliği kesin olarak sağlanmıştır.

Osmanlı - Memlûk İlişkileri:

    Fatih’in son zamanlarında bozulmaya başlayan Osmanlı-Memlûk ilişkileri, II. Bayezit döneminde daha da gerginleşti. İki ülke arasındaki ilişkilerin bozulmasının başlıca nedenleri şunlardı:

      Memlûk hükümdarı Kayıtbay’ın, II. Bayezit’in kardeşi Cem Sultan’a bir hükümdar gibi davranması ve Osmanlılara karşı Karamanoğlu Kasım Beyi desteklemesi, Memlûklerin, Dulkadıroğulları Beyliği’nin iç işlerine karışmaları, Ramazanoğulları Beyliği’ni egemenlikleri altına almak istemeleri.

     Osmanlılar ile Memlûkler arasında 1485’te başlayan ve 1491’e kadar devam eden savaşlarda, Osmanlılar çoğu zaman başarısız oldular. Her iki taraf için de büyük kayıplara neden olan bu savaşlar, Tunus hükümdarının aracılığıyla sona ermişti. Osmanlılar, ele geçirmiş oldukları Çukurova yöresini II. Bayezit döneminde Memlûklere bırakmıştılar. Yavuz Sultan Selim zamanında Dulkadıroğulları Beyliği’ne son verilmesi, iki ülke arasındaki ilişkileri gerginleştirdi. Ayrıca Memlûk Sultanı Kansu Gavri, Yavuz Sultan Selim’in kardeşi Şehzade Ahmet’in oğlu Kasım’ı himayesine alarak bunu Osmanlılara karşı bir tehdit olarak kullandı.

     Müslümanlarca kutsal kabul edilen Mekke ve Medine’nin Memlûklere bağlı olması,

Abbasî halifesinin Mısır’da bulunması,

Baharat Yolu’nun sona erdiği limanların Memlûklerin elinde bulunması Memlûklere İslâm Dünyasında üstünlük sağlıyordu.

Memlûklerin bu özellikleri Yavuz Sultan Selim’in amacı ile çakışıyordu. Çünkü Yavuz Sultan Selim’in amacı; Türk ve İslâm dünyasını tek bir yönetim altında toplamaktı.

 Bu nedenle Osmanlılar Memlüklere saldırdı ve yapılan her iki savaşta Memlük ordusu dağıtılarak yenilgiye uğradılarak Memlük Devleti'ne son verildi. 

Not 1: Yavuzun yönetimi eline alması ve 1517 yılında halifeliği eline geçirmesi ile birlikte Osmanlı döneminde teokratik yönetim başlamıştır.

Not 2: Memleket genişleme döneminde eyaletlere ayrılarak yönetilmeye çalışılmıştır.

Mısır Seferi'nin Sonuçları;

• Memlûk Devleti yıkılmış, Suriye, Filistin ve Mı­sır Osmanlı topraklama katılmıştır.
• Kıbrıs, Girit ve Rodos adaları dışında Doğu Ak­deniz Osmanlı egemenliği altına girmiştir.
• Hicaz Osmanlı himayesine girmiş.
• Abbasi halifesi ve kutsal ema­netler İstanbul'a getirildi.
• Halifelik Osmanlı Devleti'ne geçmiş, böylece Osmanlı Devleti teokratik bir karakter kazan­mıştır.
• Bu seferden sonra Osmanlı Devleti İslâm dünyasının, lideri olmuştur,
• Elde edilen ganimetlerle Osmanlı hazinesi zenginleşmiş.
• Doğu Akdeniz’den geçen Baharat Yolu Osmanlı egemenliğine geçti, fakat Avrupalıların Ümit Burnu Yolu'nu bulması Osmanlı Devleti'nin istediği ka­zancı elde etmesini engellemiştir.
• Venedikliler; Kıbrıs'ı ve Rodos için Memlüklere ödediği vergiyi Osmanlı Devleti'ne ödemeye başlamıştır.
• Mısır’ın ele geçirilmesi ile Kuzey Afrika'nın fethi için önemli bir üs elde edildi.

8. Aşağıda verilen bilgilerin hangi savaşlara ait olduğunu boşluklara yazınız.

9. Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.

A) Osmanlı Devleti ile Bizans arasında yapılan ilk savaş Osman Bey döneminde 1302’deki Koyunhisar Savaşıdır.

B) I. Bayezid’e Niğbolu Savaşı’ndan sonra Halife tarafından Sultanul İlkimirum ünvanı verilmiştir.

C) Osmanlılar Rumeli’de ilk aldığı yer Çimpe kalesidir. Orhan Bey döneminde alınmıştır.

D) Osmanlı Devleti’nin uyguladığı İskan politikası Rumeli’de Türk nüfusunun artmasına neden olmuştur.

E) Osmanlı Devleti’nin ilk başkenti Söğüt olmuştur.

DEĞERLENDİRME SORULARI 2

1. Osmanlı Devleti’nin kısa sürede gelişmesinde etkili olan unsurlar nelerdir maddeler halinde yazınız. (4 Madde)

-Kurulduğu bölgenin coğrafi yönden önemli oluşu

-Kuruluş Dönemindeki beylerin ve hükümdarların, üstün özelliklere sahip örnek kişiler olması, yani yetenekli ve deneyimli yöneticilerin devlet yönetimine geçmesi,

-İslâm Dini ve İslam Dini'nin öngördüğü cihat inancı,

-Türkmen desteğinin alınması ve beylikler ile iyi geçinilmesi

-Fethedilen yerlere Anadolu’dan getirilen Türkmenlerin düzenli olarak yerleştirilmesi

2. Karesi Beyliği’nin hangi hükümdar döneminde Osmanlı Devleti’ne katıldı, önemini yazınız.

    Orhan Bey döneminde,

     Anadolu Siyasi Birliği için atılan ilk adımdır

    Deniz gücüne (donanma)  ve önemli devlet yöneticilerine kavuşmuştur.

3 Osmanlılarda ilk kadı kim zamanında nere atandı.

Osman Bey, Karacahisar'ı merkez edindikten sonra kısa zamanda burayı onardı. Dursun Fakih dönemin en ünlü alimlerindendi. Karacahisar Camisi'nde Osman Gazi adına ilk hutbeyi okuyan dursun Fakih, Osmanlı Devleti'nin ilk kadısıdır. 

 4. Murat dönemi Haçlılarla yapılan savaşlar hangileridir? Hangi fetih bu savaşların başlamasına sebep oldu? Yazınız.

Sırpsındığı Sevaşı1364

Çirmen Savaşı (1371

I. Kosova Savaşı 1389

Ploşnik Savaşı

5. İskan Politikasının amacını yazınız.

      1. Fethedilen yerleri Türkleştirmekti.

      2. Diğer bir amacı ise bölgeyi elde tutmak ve savunulmasını sağlamaktır.

  6. Ankara Savaşı’nın sebeplerini yazınız.

iki Türk hükümdarının Türk-Cihan hakimiyeti anlayışı için anlaşmazlığa düşmeleridir

Nitekim Bağdat ve Karakoyunlu Hükümdarlarının Yıldırım Beyazıt’a, Anadolu Beylerin de Timur’a sığınması savaşı kaçınılmaz bir hale getirdi.

7. İlk deniz Savaşı kiminle yapıldı, önemini yazınız.

Venedikle I. Mehmet Çelebi döneminde yapıldı.

Osmanlı Devleti yenildi ama bu savaşlarda tecrübe kazandı.

8. Aşağıda verilen bilgilerin hangi savaşlara ait olduğunu boşluklara yazınız.

9. Aşağıdaki boşlukları doldurunuz:

A) Kuruluş döneminde Bizans'a karşı Yapılan mücadelede gazu amacı ile Anadolu'ya gelen ……Ahi, Gazi, Dervişler ve Gaziyanırum…………………desteği etkili olmuştur.

B) Haçlıların Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda atma umudu II Kosova Savaşı ile sona ermiştir.

C) Osmanlı Devleti'nin ilk medresesi İznik’te  açılmıştır.

D) Haçlılar Osmanlı Devleti'ne karşı II. Kosova Savaşı'ndan sonra savunmaya geçmişlerdir.

E) ilk sosyal nitelikli dini isyan Şeyh Bedrettin indir ve I. Mehmet döneminde çıkmıştır

Ek Bilgi: Osmanlılarda ilk medrese 1330 tarihinde Orhan Bey tarafından İznik'te yapılmış