TÜRKİYE SELÇUKLULARI KURULUŞ DEVRİ:

SÜLEYMANŞAH DÖNEMİ:

Anadolu Selçuklu Devleti Selçuk Beyin soyundan gelen Kutalmış Beyin oğullarından Süleyman Şah tarafından kuruldu.

Süleyman Şah , Bizans’tan Konya ve çevresini Bizans’ta aldı. Daha sonra İznik’i de alarak başkent yaptı. Böylece yeni bir Türk devleti kurulmuş oldu.

Bizans aleyhine sınırlarını genişleten Süleyman Şah, Bizans’ın taht kavgalarından yararlanarak Güney Marmara kıyılarını, Kocaeli yarımadasını, Üsküdar ve Kadıköy’ü ele geçirdi.

Süleyman Şah’ın Anadolu’da bağımsız bir devlet kurması Melikşah’ın hoşuna gitmedi. Porsuk isminde bir komutanı barışmak için Anadolu’ya gönderdi. Fakat Süleyman Şah bağımsızlığını korudu.

Süleyman Şah daha sonra güneye yönelerek Çukurova ve Antakya’yı aldı.

Süleyman Şah Halep’i almak isteyince Suriye Selçuklu sultanı Tutuş’la arasının açılmasına neden oldu. Yaptıkları savaşta Süleyman Şah öldü.

Süleyman Şah ölünce oğulları Melikşah’ın yanında tutulduğundan Anadolu Selçukluları bir süre başsız kaldı.

I. KILIÇARSLAN DÖNEMİ:

Melikşah’ın ölümüyle serbest kalarak, Anadolu’ya gelerek babasının tahtına oturdu.

Saltanat boşluğu nedeniyle boşalan Selçuklu birliğini yeniden düzene koydu.

Bizans imparatoru Aleksi Kommen’in entrikaları sonucu, ilk Türk denizcisi olan Çaka Bey’i ortadan kaldırdı.

I. Haçlılarla mücadele etti. Haçlı ordusu çok kalabalık olduğu için Haçlılara yıpratma savaşı yaptı. Haçlı ordusunun ancak beşte biri Anadolu’dan geçerek Kudüs’e ulaştı.

I. Haçlı seferinde İznik kaybedildiğinden Konya başkent oldu ve yıkılana kadar da başkent olarak kaldı.

Babası gibi doğuda fetihlere yöneldi. Ve sınırlarını Musul’a kadar genişletti.

Büyük Selçuklu sultanlarını tanımayarak kendini Büyük Sultan ilan etti. Bu nedenle Büyük Selçuklu komutanlarıyla yaptığı savaşı kaybetti. Habur ırmağından geçerken boğularak öldü.

I. MESUT DÖNEMİ:

Konya üzerine yürüyen Bizans imparatorunu ağır bir yenilgiye uğrattı.

Tahtta bulunduğu dönemin sonlarına doğru ll. Haçlı savaşı ortaya çıktı. Haçlılar ağır bir yenilgi aldı.

Anadolu’da Türkmen birliğini sağlamaya çalıştı.

İlk bakır Selçuklu parası zamanında basılmıştır.

ll. KILIÇARASLAN DÖNEMİ:

Sultan l. Mesut ölünce erine oğlu ll. Kılıçarslan geçti.

Başa geçince önce kardeşlerin ayaklanmalarını bastırdı.Böylece devlet otoritesini bastırdı

Bizans’la anlaşıp batı sınırlarını güvence alına aldı.

Danişmentliler Beyliğine son verdi..

ll. Kılçarslan Döneminde lll. Haçlı Seferi çıktı. Oğulları ile birlikte savaşarak Haçlıların Anadolu’ya zarar vermesini engellediler.

ll. Kılıçarslan döneminin en önemli olayı Miryokefalon savaşıdır.

MİRYOKEFALON SAVAŞI:

Nedenleri

1) Bizans’ın Haçlılarla işbirliği yaparak Anadolu’daki bazı yerleri ele geçirmesi

Bu durumun Bizans’ın, Türkleri Anadolu’dan çıkarabileceği umudunu artırması

2)Bizans’ın Türkleri tamamen yok edip Anadolu’dan atmak istemesi

Selçuklu ve Bizans ordusu Denizli yakınlarındaki Mirokefalon Vadisinde karşılaştı. ll. Kılıçarslan Bizans’ı ağır bir yenilgiye uğrattı. Bizans imparatoru ağır şartlar taşıyan bir antlaşma imzaladı.

Sonuçları ve önemi:

· Bizans’ın Malazgirt Zaferinden beri devam eden Anadolu’yu Türklerden geri alma umudu sona erdi.

· Malazgirt Zaferi; Anadolu’nun kapısını Türklere açarken, Miryokefalon Zaferi, Anadolu’nun Türk yurdu olduğunu ve Türklerden bir daha geri alınmayacağını bütün dünyaya gösterdi.

· Bu zaferden sonra Anadolu’nun Türk yurdu olduğu kabul edildi.

· Bizans Anadolu’daki saldırılarına son verip savunmaya geçti.

DEVLETİN YÜKSELİŞİ:

l. GIYASEDDİN KEYHÜSREV:

· ll. Kılıç Arslan’ın oğludur.

· Bunun döneminde devlet yükselme dönemine başlamıştır.

· Trabzon Rum İmparatorluğu üzerine bir ordu göndererek kapanmış olan Karadeniz ticaret yolunu açtı.

· Samsun ve Antalya’yı alarak Akdeniz ve Karadeniz ticaretinde söz sahibi oldu.

· Antalya’da gemi yapımı için tersaneler kurdurup burada güçlü bir deniz gücü oluşturuldu.

İZZEDDİN KEYKAVUS:

· l. Gıyaseddin Keyhüsrev’in oğludur.

· Trabzon Rum İmparotorluğu’ndan Kastamonu ve Sinop’u alarak Karadeniz ticaret yolunun güvenliğini sağladı.

· Sinop ithalat ve ihracat limanı haline geldi. Böylece Anadolu Selçuklularının denizlerdeki durumu daha da güçlendi.

· Trabzon Rum İmparatorluğu vergiye bağlandı.

ALÂEDDİN KEYKUBAT DÖNEMİ:

· l. İzzeddin Keykavus’un oğludur.

· Anadolu Selçuklu Devletinin her yönden en parlak devridir.

· Antalya yakınlarındaki Kandelor kalesini alarak Alâiye olarak değiştirdi.Burada bir tersane kurdu..

· Doğu Anadolu’ya bir sefer yaparak Mengüceklilerin Erzincan Kemah koluna son verdi.

· Anadolu bir yönetim altında birleştirildi.

· Kırım’a bir donanma göndererek Suğdak şehrini ele geçirdi.İpek Yolunun Karadeniz’e ulaştığı noktada bulunan Sugdak şehrinin

alınmasıyla önemli ticaret limanlarıSelçukluların egemenliğine girmiş oldu.

· Ticareti geliştirmek için birçok kervansaray yaptırdı.

· OlasıMogol saldırısına karşı gerekli önlemleri aldı. Surları güçlendirirken Eyyubilerle de anlaştı.

· Bu dönemde Harzemşahlarla da Yassı çemen savaşını yaptı.

· YASSI ÇEMEN SAVAŞI: (1230)

Nedenleri:

· Harzemşahların Anadolu Selçuklularının elindeki Ahlat kalesini ele geçirmesi

Sonuçları:

· Harzemşahlar yenildi ve yıkılma sürecine girdi.

l. Alaeddin Keykubat Kayseri’de verdiği bir ziyafette zehirlenerek öldü.

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNİN YIKILIŞI:

ll. GIYADEDDİN KEYHÜSREV DÖNEMİ:

· Alâeddin Keykubatın oğludur.

· Devleti iyi yönetemedi.

· Ekonomi bozuldu, ekonomiyi düzeltmek için halka ağır vergiler koydu.

· ll. Gıyaseddin Keyhüsrev vezirliğe Sadedin Köpek’i getirdi. Fakat hükümdarı yanlış yönlendirme ve halka karşı kışkırtarak devlete önemli hizmetleri olmuş devlet adamlarını öldürttü.

Ancak bu vezirin kendine zarar vereceğini düşünen hükümdar onu ortadan kaldırdı.

· Diyarbakır’ı alarak Suriye Eyyubilerine zarar verdi.

· Bu dönemde Baba İshak ayaklanması çıktı. Ayaklanma Amasya Tokat’a kadar yayıldı. Bu Türkmen ayaklanması güçlükle bastırıldı. Ayaklanma

devletin direncini iyice zayıflattı. Bu durum Moğol istilasına ortam hazırladı.

· Moğollarla Kösedağ Savaşı yapıldı.

· KÖSEDAĞ SAVAŞI (1243):

Busavaşla birlikte Anadolu Selçukluları büyük bir yenilgi aldı. Anadolu Selçukluları yıkılma sürecine girerken

Anadolu’da Moğolların egemenliği altına girdi.Anadolu Selçukluları Moğollara her yıl vergi vermeyi kabul ettiler.

Anadolu Selçukluları bu savaştan sonra yıkılma sürecine girdi. Moğollar bu dönemden sonra Anadolu’yu işgale başladılar. İstedikleri Selçuklu şehzadesini başa geçirdiler istemediğini tahttan indirdiler.Sonuçta 1308 de Anadolu Selçukluları tarihten silindi. Bundan sonra Anadolu toprakları üzerinde birçok beylik kuruldu. Bu beylikleri geçmeden önce Haçlı seferlerinin nedenleri ve sonuçları anlatılacaktır.

BOY: Her boyun kendisine özgü bir damgası bulunurdu.

Bey; Her boyun başında “bey” unvanı taşıyan bir başkan bulunurdu.

Kaynaklar: 
 Bernard Lewis, Istanbul and the Civilization of the Ottoman Empire, 29; "Even when the land of Rum became politically independent, it remained a colonial extension of Turco-Persian culture which had its centers in Iran and Central Asia","The literature of Seljuk Anatolia was almost entirely in Persian ..."
^"Institutionalisation of Science in the Medreses of pre-Ottoman and Ottoman Turkey", Ekmeleddin Ihsanoglu, Turkish Studies in the History and Philosophy of Science, ed. Gürol Irzik, Güven Güzeldere, (Springer, 2005), 266; "Thus, in many of the cities where the Seljuks had settled, Iranian culture became dominant."
^ Andrew Peacock and Sara Nur Yildiz, The Seljuks of Anatolia: Court and Society in the Medieval Middle East, (I.B. Tauris, 2013), 71-72
^ Turko-Persia in Historical Perspective, ed. Robert L. Canfield, (Cambridge University Press, 1991), 13.
^ Osman Turan, Selçuklular Tarihi