Afganistan'ın Batısında İran'ın Güneyinde kurulmuştur.

 

AKHUNLAR (EFTALİTLER):

  350 yıllarında, Altaylardan batıya göç eden Hunların soyundan olan Akhunlar; Afganistan’ın batısına ve İran’ın güneyine inerek burada yerleştiler. V. Yüzyıldan itibaren Eftal adındaki hükümdar sülâlesi Akhunların başına geçtiğinden, Akhunlara Eftalitler de denmiştir.

Akhunlar 360 yıllarında İran’daki Sasanîlere  baskı yaptılar, ancak daha sonra Sasaniler ile yaptıkları savaşı kaybettiler. 

Akhunlar daha sonra Sasanilerin iç işlerine karıştılar. Sasani tahtında hak iddia eden Firuz, Akhun hükümdarı Kün Han’a sığındı. Firuz, Akhunlardan aldığı yardımla kardeşini yenerek Sasani tahtına geçti (459) Bu tarihten sonra Akhunlar hâkimiyetlerini kuzey Hindistan’a kadar genişlettiler.

Akhunlar ve Mazdek İsyanı:

 484 yılında Sasanî hükümdarı Firuz, Akhunlara savaş açtı. Fakat yenildi. Merv ve Herat Akhunların eline geçti. Sasanîler yıllık vergiye bağlandılar.

Bu sırada Sasanîler dinî ve sosyal bir sarsıntı içine düştüler. Mazdek isimli birisi, insanların huzurunu bozan iki şey olarak servet ve kadını gösteriyordu. Bunların, herkesin ortak malı olması halinde huzursuzluğun biteceğini söylüyordu. Ekonomik açıdan zor durumda olan halkı kurtarmayı amaç göstererek, bu düşüncelerini yaymaya başladı. Halk, Mazdek ve taraftarları tarafından ayaklandırıldı. Mazdek isyanı olarak tarihe geçen bu isyanda din adamları öldürüldü, her taraf yağmalandı. Sasanî hükümdarı Şah Kavad, Akhunlara sığınmak zorunda kaldı (496). Akhun hükümdarı, Mazdek isyanını bastırması için Şah Kavad'a asker verdi. Böylece isyan Akhunların yardımıyla bastırıldı (498 - 499). Mazdek ve taraftarları yakalanarak öldürüldü.

Akhunlar, Mazdek isyanından sonra Sasanîler üzerinde nüfuz sahibi oldular.

Akhun Devletı'nın Zayıflaması ve Yıkılışı:

Sasanî Devleti'nin başına geçen Anüşîrvan, Akhun nüfuz ve baskısından kurtulmak için çareler aramaya başladı. Bu sırada Orta Asya'da 552 yılında Göktürk Devleti kurulmuştu. Göktürklerin Batı bölgelerini idare eden istemi Yabgu da, Sasanî Devleti ile Akhun Devleti'nin sınırlarına dayanmıştı. Bölgedeki ipek ticareti Akhunların elinde olduğundan istemi Yabgu, Anûşirvân ile ittifak yaptı. Akhun Devleti yıkılarak toprakları, Göktürk ve Sasaniler arasında paylaşıldı (557).

Göktürkler, kısa süre sonra Sasanîlere düşen Akhun topraklarını da ele geçirdiler. Bölgede Türk hâkimiyeti yeniden sağlandı.