Büyük Hun Devleti

Asya Hun Devleti:

      Büyük Hun Devleti yada Asya Hun İmparatorluğu olarakta geçer.  MÖ 220 yılında Baykal gölü Orhun ve Selenga ırmaklarının bulunduğu coğrafyada yaşamış Türkçede Kun, Çince Hiung-nu, batı dillerinde Hun adıyla geçen Türk Devleti'nin adıdır. Devletin merkezi "Ötüken" şehriydi.

 Mete'nin Çin'i topraklarını egemenliğine almayarak, vergi almak suretiyle yönetmeyi tercih etmiştir. Bunun  sebebi, Çin yerleşik hayatı ve siyasi etkisinden uzak durma olarak yorumlanır. Bunun yanında Çin'in kalabalık nüfusu altında Hunluk özelliklerini kaybetmek istememiştir.

 Asya Hun Devletinin Tarihteki önemi:

Orta Asya'da kurulan ilk Türk devleti olması en önemli özelliğidir. Bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır. En parlak dönemini Mete Han döneminde yaşamıştır. Asya Hun Devletinin diğer bir önemli özellikleri tarihte bilinen ilk onlu sisteme dayanan ordu teşkilatını kurmalarıdır. Bu nedenle Mete’nin kurduğu ordunun önünde hiçbir güç direnememiştir. Çinler Türk ordularının yaptıkları akınları önlemek için  "Çin Seddi"ni yapmışlardır.

 Asya Hun Devletinin Kuruluşu: Kuruluşu hakkında kesin bilgiler yoktur. MÖ 220 yılında Teoman tarafından kurulduğu kabul edilir. Teoman'dan sonra devleti büyük bir imparatorluk haline getiren Mete'dir.

 Asya Hun Devletinde Dini İnanç:
Asya Hun Devletinde, Şamanizm ve Tengricilik yani Gök Tanrı inancı benimsenmiştir.
 Asya Hun Devletinde Konuşulan Dil; Hun Türkçesi konuşuluyordu.

 Asya Hun Devletinde Devlet Yönetimi:
-Asya Hun Devleti, veraset sistemi ile yönetiliyordu.
-Türklerde devlet hükümdar ailesinin ortak malı sayılırdı .
-Ülke hükümdarın sağlığında oğulları arasında paylaştırılırdı .
-Her prensin ( Tekin ) hükümdar olma hakkı vardı .
Hükümdarlık da kut anlayışı egemendi.
Hükümdarlığın tanrıdan geldiği görüşü vardı.
Ülke, töre hükümlerine göre yönetilirdi.
Hükümdarın eşine "ka-tun" (hatun) denirdi ve hatun yönetimde söz sahibiydi.
Mete, İmparatorluğu kolay yönetmek için "ikili sistem" denilen bir teşkilat kurdu. Bu teşkilatta merkezde hakan, doğuda veliaht batıda ise hanedandan biri görev yapmaktaydı.

 Çinliler Hun Egemenliğinden Kurtulmak İçin;
- Hun sarayındaki Çinli prensesler ve görevlilerle entrikalar çevirmek,
- Hunlara bağlı boyları birbirine karşı kışkırtmak,
- İpek ticaretini Hun egemenliğinden almak.
 
Tanhu (Şanyu):  Asya Hun Devletinde, devlet yöneticilerin adı Tanhu veya Şanyu olarak anılmaktadır.
 Görevleri:
- Ülkede dirliği sağlamak,
- Adaleti gerçekleştirmek
- Orduyu komuta etmek
- Meclisi yönetmek.

 Ordunun Özellikleri:
- Ordu ücretli değildi.
- Ordunun temeli atlı askerlere dayanırdı.
- Ordu tümen sistemine göre teşkilatlanmıştır. (Onluk sisteme göre)
- Kullanılan savaş araçları ok ve yaydı. Yakın dövüşte kılıç ve kargı kullanılırdı.